Category Archives: ՓԻԼԻՍՈՓԱՅՈՒԹՅՈՒՆ

Արամ Գ. Ալեքսանյան

Փիլիսոփայության պատմաբանները 19-րդ դարը համարում են բնագիտության դար, քանի որ այդ ժամանակաշրջանի մտածողության մեջ և հետազոտություններում գրեթե բացառիկ տիրապետություն է ձեռք բերում բնագիտական մեթոդը։

Կրկին Թումանյանի կենսաիմաստասիրության մասին

Արամ Գ. Ալեքսանյան
Հովհաննես Թումանյանի կենսաիմաստասիրությունը մինչ օրս չի դարձել առանձին հետազոտության թեմա, որովհետև Մեծ լոռեցու աշխարհայացքը և գեղարվեստական ժառանգությունը երբևէ չեն համակարգվել ու դիտարկվել եվրոպական իմաստասիրության համատեքստում։

Ս. Օգոստինոսի մեկնահայեցակարգում

Ռոմիկ Խ. Քոչարյան

Հերմենևտիկան (մեկնագիտություն) կյանքի է կոչվել ամենայնի որպես այդպիսին գոյության իսկությունը հայտող տեսագործնական իմաստու թյան հասկացման ու մեկնորոշման կարիքային խնդրակարգով:

Արդ՝ ամենայնի գոյության բուն կոչումն ու ըստ այդմ իսկությունը հայտորոշող իմաստի ու իմաստության խորհրդի հասկացմամբ ու մեկնորոշմամբ իմացահայտ է դառնում իր բնույթով տեսական ճշմարտությունը:

Հելլենիզմի դարաշրջանի հրեա փիլիսոփաների երկերում

Շահե Ծ. վրդ. Անանյան

Անտիկ և հելլենիստական փիլիսոփայության պատմության ուսումնասիրության ոլորտը, Նոր ժամանակներից սկսած, ունեցել է բազմաթիվ նշանակալի ձեռքբերումներ թե՛ անտիկ դասական փիլիսոփաների երկերի գիտաքննական հրատարակությունների և թե՛ դրանցում արձանագրված ուսմունքների վերլուծության առումով։ Ընդ որում, պատմագիտական, հնագիտական, ազգագրական և այլ գիտոլորտների զարգացմանը զուգահեռ հստակեցվել ու սահմանվել են հելլենիստական փիլիսոփայությանը և ընդհանրապես տվյալ դարաշրջանին վերաբերող բազմաթիվ կարևոր հասկացություններ ու երևույթներ։ «Հուդայահելլենիզմ» հասկացությունը մեկն է այդ կարևոր ֆենոմեններից, որի հետազոտության ակունքները սերտորեն կապվում են հելլենիստագիտության զարգացման հետ որպես նախևառաջ պատմամշակութային և ապա նաև կրոնափիլիսոփայական հետաքրքիր իրողություն։ Իր կրոնափիլիսոփայական տարողությամբ հուդայահելլենիզմը հիմնականում ուսումնասիրվել է կա՛մ հելլենիստական փիլիսոփայության, կա՛մ էլ վաղ քրիստոնեական փիլիսոփայության և աստվածաբանության շրջանակներում: Սակայն հնագիտական ու պատմական սկզբնաղբյուրների առկա տվյալներն այսօր արդեն առիթ են տալիս անդրադառնալու հուդայահելլենիզմի կրոնափիլիսոփայական ասպեկտին՝ որպես հելլենիստական ժամանակաշրջանի ուրույն և որոշ դեպքերում նաև ինքնուրույն հասկացության։

Ռոմիկ Խ. Քոչարյան, Անահիտ Ռ. Ջիջյան
Սոցիալական գիտությունը տեսա-գործնական իմաստություն է՝ մարդկային ինքնության ու կյանքի՝ անձնավորյալ կենսակերպի ու ընդհանուր կենսակարգի, մշակույթի՝ ստեղծարար ու հոգածու գործունեության, առաքինակարգ կատարելագործման հնարավորությունների հոգեկեցույց ու կենարար իմաստության խորհրդիմացություն և կենագործում:

Որոշ բարդություններ և դրանց լուծումները

Գևորգ Գ. Հակոբյան
Առօրեական գիտակցության շրջանակներում իշխող կարծիքի համաձայն` իրավաքաղաքական ոլորտում արդարության, ճշմարտության, ազնվության և բոլոր հնարավոր վեհ գաղափարները չեն կարող տեղ ունենալ։ Դժվար է ճշգրտորեն ասել, թե այսպիսի մտայնությունը նախապես որտեղ է սաղմնավորվել, սակայն արվեստը, գեղարվեստական գրականությունը, կրոնը և հենց իրավաքաղաքական պրակտիկան ու դրանց տեսական ընկալումները հաճախ են պարարտ հող նախապատրաստում այսօրինակ կարծիքների համար։

Սեյրան Ա. Զաքարյան
Հումանիտար և հասարակական գիտությունների զարգացման ընթացքում ստեղծվում են տարբեր կարգի հայեցակարգեր, տեսություններ և հետազոտական-մեթոդաբանական հարացույցեր, որոնք, լինելով տվյալ ժամանակահատվածի գիտական որոշակի մտայնության մարմնացումներ, հետագայում թեև մասամբ կամ ամբողջությամբ հերքվում են, այնուհանդերձ ինչ-ինչ պատճառներով երբեմն շարունակում են իրենց գոյությունը: Այդպիսի հետազոտական-մեթոդաբանական մի հարացույց է այն տեսակետը, որ միջնադարյան հայ փիլիսոփայության մեջ ձևավորվել ու զարգացել է նոմինալիստական ուղղություն:

Հայոց ինքնության լուսավորական հարացույցում

Նանե Ս. Մովսիսյան
Հայոց ինքնության լուսավորական հարացույցի կառուցարկման կարևորագույն գործիքներից էր պատմական անցյալի վերաիմաստավորումը. անցյալ, որը և՛ մինչլուսավորական, և՛ լուսավորական ինքնության հիմքն էր:

Սոֆյա Ն. Օհանյան
Հայոց պատմության մեջ XX դարասկիզբը բարդ ժամանակաշրջան էր և՛ քաղաքական, և՛ մշակութային առումով: Այդ շրջանում հայ ժողովուրդն ապրել է համաշխարհային պատերազմի ու հեղափոխության, ցեղասպանության ու տեղահանության սարսափները, պետականության վերակերտման ուրախությունը, ենթարկվել է խորհրդային վարչակարգին, որն էլ որոշել է հետագա տասնամյակների հայ մշակույթի զարգացման միակողմանիությունը:

Նանե Ս. Մովսիսյան
Էթնիկ ինքնությունն ազգային ինքնության հիմնաքարերից է: Այն սահմանվում է և՛ կենսաբանական, և՛ սոցիալական, և՛ հոգեբանական, և՛ մշակութային մի շարք բաղադրիչների միջոցով: Տարածքային, արյունակցական, սոցիալական, մշակութային միևնույն միջավայրը, իր հերթին ձևավորելով էթնիկության որոշակի դաշտ, նպաստում է մտածողության, աշխարհայացքի, արտաքին և ներքին միջավայրի հետ փոխհարաբերման իմպերատիվների կազմավորմանը, ձևավորում ուրույն հոգեկերտվածք: Վերջինիս կարևորագույն տարրը էթնիկ ինքնագիտակցությունն է, որն արտացոլում է էթնոսն ինքնին՝ «Ես»-ի և «Մենք»-ի էթնիկ հայեցակարգերի և պատկերների միջոցով: Այն ամփոփում է էթնոսի պատկերացումներն ու գնահատականը իր և այլոց մասին: