ԱՆՁՆԱՍՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ՓԻԼԻՍՈՓԱՅԱԿԱՆ ԻՆՔՆԱԳԻՏԱԿՑՈՒՄԸ – 2018-2 Տաթևիկ Հ. Մերջանյան Նար-Դոս գրողի անձը, գրականությունն ու գրելաոճը բնութագրելիս բազմիցս են օգտագործվում «պարզ» և «պարզություն» բառերը: Հիրավի, նրա գրականությունը զերծ է ամեն տեսակի ավելորդաբանությունից: Նա տարօրինակ գրող է բառի ամենադրական իմաստով: Ափիբերան զարմանք է հարուցում այն իրողությունը, որ հայ քննադատական ռեալիզմի հոգեբանական ուղղության նշանավոր այս ներկայացուցիչը 21-րդ դարում հայտնվել է ստվերում: Երևույթ, որն արդարացի չէ և ո՛չ մի առումով: Ժամանակակից մարդն ավելի քան երբևէ, ունի Նար-Դոսի գրականության կարիքը:
ՍԻՐՈ ՄՈՏԻՎԸ ՆՈՐ ՋՈՒՂԱՅԻ ԱՇՈՒՂԱԿԱՆ ԴՊՐՈՑՈՒՄ – 2018-2 Սոսե Բ. Պողոսյան Թուրքիայի և Պարսկաստանի միջև տևական պատերազմերի հետևանքով կեղեքված ու բռնագաղթի ենթարկված հայերի մի ստվար զանգված, 17- րդ դարի սկզբներին հայտնվելով Պարսկաստանում, ոչ միայն կարողացավ պահպանել իր ինքնությունը, այլև կարճ ժամանակահատվածում դարձավ երկրի տնտեսության ու մշակույթի կենսունակ զարկերակներից մեկը: Այս համատեքստում ձևավորվեց նաև Նոր Ջուղայի աշուղական արվեստը՝ դառնալով հայ աշուղական գրականության առաջին դպրոցը:
ԵՎՐՈՊԱԿԱՆԻ ՈՒ ԱՍԻԱԿԱՆԻ ՓՈԽՀԱՐԱԲԵՐՈՒԹՅԱՆ ԳԵՂԱՐՎԵՍՏԱԿԱՆ ԸՆԿԱԼՈՒՄԸ – 2018-1 Ալբերտ Ա. Մակարյան Հակոբ Պարոնյանը, իր մանկությունն ու պատանեկությունն անցկացնելով Թուրքիայի եվրոպական մասում գտնվող մի սքանչելի քաղաքում՝ Ադրիանուպոլսում (հետագայում՝ Էդիրնե), ուր բնակչության մեծամասնությունը հույներ էին և հայեր, իսկ հետո բնակություն հաստատելով Արևմուտքի ու Արևելքի քաղաքակրթությունների յուրահատուկ խառնարան հանդիսացող Կոստանդնուպոլսում, հավասարապես քաջածանոթ էր թե՛ եվրոպական և թե՛ ասիական կենցաղին, տարազին, սովորույթներին ու ընդհանրապես վարքուբարքին:
ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՈՏԱՆԱՎՈՐԻ ԲՆՈՒՅԹԻ ՀԱՐՑԵՐԸ – 2018-1 Աշխեն Էդ. Ջրբաշան Հայկական ոտանավորի էության և բնույթի պարզաբանման խնդիրը բավական երկար ժամանակ եղել է հայ բանասիրության ուշադրության կենտրոնում: Ընդ որում, 5-րդ դարի և ավելի ուշ շրջանի քերականական մեկնությունների հեղինակներն առավելապես նպատակ էին դրել հա յացնելու ալեքսանդրյան դպրոցի քերականների, մասնավորապես Դիոնիսոս Թրա կացու մշակած տաղաչափական տերմինաբանությունը, և այդ ուղղու թյամբ նրանք բավական մեծ գործ կատարեցին: Սակայն պետք է նշել, որ այդ տերմինաբանությունը նրանք արհեստականորեն տեղափոխում էին հայ բանասիրական մտքի անդաստան՝ առանց խորանալու բուն հայկական ոտանավորի էության գաղտնիքների մեջ:
ՀԱՅ ԲԱՌԱՐԱՆԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆԸ՝ ԺԸ ԴԱՐԻ ԵՐԿՐՈՐԴ ԿԵՍԻՑ ՍԿՍՅԱԼ, ԵՎ ՀԱՅԵՐԵՆ ՁԵՌԱԳՐԵՐԻ ՀԻՇԱՏԱԿԱՐԱՆՆԵՐԸ – 2017-4 Խաչիկ Ա. Հարությունյան ԺԸ. դ. երկրորդ կեսից hայ բառարանագրությունը թևակոխեց մի փուլ, որը մեթո դաբանորեն տարբերվում էր նախորդ շրջանի ավանդույթներից: Կարևոր նորույթներից էր այն, որ Մ. Սեբաստացու հայտնի «Բառգիրք»ից հետո բառարաններում գլխաբառերին կից տրվող քերականական (խոսքիմասային պատկանելություն, հոլովմանն ու խոնարհմանն առնչվող նշումներ և այլն) ու բացատրական տեղեկություններից զատ՝ վկայակոչվող օրինակները սկսեցին արձանագրվել հիմնականում իրենց աղբյուրներով:
ԳԵՆԴԵՐԻ ՍՈՑԻԱԼԱԿԱՆ ՀՈԳԵԲԱՆՈՒԹՅԱՆ ԴՐՍԵՎՈՐՈՒՄՆԵՐԸ – 2017-4 Մարինե Դ. Ղազարյան Հայ մեծանուն գրող Հակոբ Օշականը (Քյուֆեճյան, 1883-1948) ստեղծագործել է տարբեր ժանրերով (պատմվածք, հեքիաթ, վեպ, վիպակ, թատերգություն, քնարական արձակ, բանաստեղծություն, քննադատական հոդված, դիմանկար, մենագրություն):
ՀԱՆՐԱՀԱՅՏ ՄԻ ՀԵՔԻԱԹԻ ՓՈԽԱԴՐՈՒԹՅԱՆ ՀԵՏՔԵՐՈՎ – 2017-4 Ալբերտ Ա. Մակարյան Աստղիկ Վ. Սողոյան Անտառում գայլին հանդիպող փոքրիկ աղջկա պատմությունը՝ «Կարմիր գլխարկ» հեքիաթը, գրական տարբեր մշակումներով, թարգմանություն-փոխադրություններով և բանահյուսական տարբերակներով հայտնի ու տարածված է գրեթե բոլոր ազգերի մշակույթներում:
ԺԱՆՐԻ ՁԵՎԱՓՈԽՄԱՆ ԽՆԴԻՐԸ – 2017-3 Գրիգոր Կ. Շաշիկյան Հոդվածի նպատակն է դիտարկել Աղասի Այվազյանի «Օբյեկ տիվ-18» գիրքը՝ իբրև ուրիշի և սեփական տեքստերից գիտակցաբար արված բառացի կամ ոչ բառացի մեջբերումների ուշագրավ օրինակ, բացա հայտել գիրքը կազմող տեքստերի միջև ստեղծված ներքին կապերը, որոնց արդյունքում էլ տեղի է ունենում այն, ինչն անվանել ենք «ժանրի ձևափոխում»: Ուսումնասիրությունն ամբողջացնելիս աչքի առաջ ունեցել ենք ֆրանսիացի գրականագետ Ժ. Ժենետի՝ տեքստերի հարաբերությունների դասակարգման որոշ դրույթներ:
«ՈՒՇԱՑԱԾ» ՎԱԶԳԵՆ ՇՈՒՇԱՆՅԱՆԸ – 2017-3 Նելլի Ա. Թադևոսյան 1910-ական թթ. սկզբին արևմտահայ գրական կյանքը նշանավորվեց հեթանոսական ժամանակների նկատմամբ գրողների ու արվեստագետների սուր հետաքրքրությամբ: Շարժման գաղափարների շուրջ համախմբվեցին Դանիել Վարուժանը, Հակոբ Սիրունին, Վահան Թեքեյանը, Լևոն Շանթը, Ահարոնը, Լևոն Էսաճանյանը, որոշ չափով և հակադրական երևութական ելագծով՝ Կոստան Զարյանը: Շարժման առաջնորդը, անշուշտ, Դանիել Վարուժանն էր, որ դեռևս 1912-ին Պոլսում հրատարակել էր «Հեթանոս երգեր» ժողովածուն: «Հեթանոսական» գրական շարժման ամ բիոններ դարձան «Նավասարդ» (1913-ի աշուն) տարեգիրքը և «Մեհյան» (1914, հունվար-հուլիս) հանդեսը:
ՉԱՐԵՆՑԻ «ԵՍ ԻՄ ԱՆՈՒՇ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ» ՏԱՂԻ ԲԱՌԸ – 2017-2 Թադևոս Վ. Տոնոյան Հայերենի համատեքստը, կարևորելով խոսքը, պատկառելի հիմքեր է ստեղծել խոսքը կերպարայնացնելու, խորհրդանշայնացնելու համար:
