Ամփոփում
Հայկանուշ Ա․ Շարուրյան
Բանաս․ գիտ․ թեկնածու
Ռուզան Ռ․ Ղազարյան
Բանաս․ գիտ․ թեկնածու
Սույն հոդվածը՝ «Սպասման հիմնախնդիրը Պիեռ Լոթիի և Գրիգոր Զոհրապի երկերի համատեքստում», նվիրված է գեղարվեստական գրականության մեջ կնոջ սպասման և հավատարմության թեմայի քննությանը։
Սպասման թեման հավերժական հիմնախնդիր է, որը բազմիցս արծարծվել է համաշխարհային գրականության մեջ։ Այն ունի հոգեբանական խոր արմատներ, ինչն էլ այս ուսումնասիրության խնդրո առարկան է։ Սպասումն առաջ է բերում բազմաբնույթ հուզումների խառնարան, ինչպես, օրինակ, կարոտ, համբերություն, տոկունություն, հուզական ցնցումներ և այլն։ Այս ամենն էլ ցայտունորեն արտահայտված են թե՛ ֆրանսիացի գրող Պիեռ Լոթիի և թե՛ արևմտահայ «նորավեպի իշխանի» կամ «հայ Մոպասանի»՝ Գրիգոր Զոհրապի երկերում։
Քննության առնելով մասնավորապես Պիեռ Լոթիի «Իսլանդացի ձկնորսը» խորագրով վեպն ու Գրիգոր Զոհրապի «Այրին» նովելը՝ հոդվածագիրները փորձել են պատկերել երկու բացարձակապես տարբեր միջավայրում գտնվող կանանց մտատանջող միևնույն խնդիրը, այն է՝ ընտանիքը լքած ամուսնուն սպասելու ծանր ու հոգեմաշ պարտականությունը։
Վերոնշյալ երկերի մանրամասն ուսումնասիրությունն ու համեմատությունը բացահայտում են գրական երկու հերոսուհիների թե՛ ակնհայտ նմանությունները և թե՛ տարբերությունները։ Դրանք, անշուշտ, պայմանավորված են մշակութային՝ միմյանցից խորապես զանազանվող միջավայրերով։ Երկու գրողներն էլ առավելագույնս ընդգծել են կնոջ հավատարմության և անսահման համբերատարության թեման։ Եթե Լոթիի հերոսուհին, հստակ գիտակցելով հանդերձ, որ թեև ձկնորս ամուսինը կուլ է գնացել մրրկածուփ ծովի ալիքներին, այնուամենայնիվ, շարունակում է սպասել, որովհետև սիրում է նրան ու չի ցանկանում ընդունել ակնհայտը, ապա Զոհրապի «այրին» որոշակիորեն վստահ է, որ լքված է ամուսնու կողմից։ Նա, սակայն, «տարօրինակ» կերպով շարունակում է սպասել՝ ըստ էության դառնալով «սպասման հիվանդ»։ Հայ ընտանիքի չգրված օրենքով՝ հայուհին զոհաբերում է անձնականը՝ հանուն շրջապատի, ավելի որոշակի՝ ամուսնու ծնողների բարեկեցության։
ՕԳՏԱԳՈՐԾՎԱԾ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ
1․ Արփիարյան Ա., Արևմտահայ հայոց արդի գրականությունը, Երկեր, Եր․, 1987, «Սովետական գրող» հրատ․, 640 էջ։
2․ Զոհրապ Գ., Երկերի ժողովածու, հատ․ Ա, Եր․, 2001։
3․ Gosse, Edmund W., “Loti, Pierre.” In Encyclopædia Britannica, vol. 17, 11th edition, 1911.
4․ Loti, Pierre. “Pêcheur d’Islande”. Bouquineux.com. (Accessed 22.10.2023) http://www.bouquineux.com/index.php?telecharger=777&Loti-P%C3%AAcheur_d_Islande
5․Loti P., “An Iceland Fisherman”. Bookyards.com. (Accessed 15.08.2023) https://www.bookyards.com/en/author/page/1096/Loti-Pierre