Category Archives: ՀԻՇՈՂՈՒԹՅՈՒՆ

Թամար Լ. Հայրապետյան

19-րդ դարի երկրորդ կեսից սկսած Անդրկովկասի հայ հասարակությունը գործուն հետաքրքրություն էր ցուցաբերում ազգային ինքնագիտակցության վերելքը պայմանավորող տպագրության, մամուլի, հրատարակչական գործի, մանկավարժության և դպրոցի նկատմամբ: Այս հոսանքի մեջ իր ուրույն տեղն ուներ Արցախ պատմազգագրական շրջանը, որտեղ, ի թիվս հումանիտար մշակույթի վերոնշյալ ոլորտների, սկսում էր ձևավորվել գավառական քաղաքի կյանքն աշխուժացնող ևս մի կարևոր հաստատություն՝ թատրոնը: Այն իր զարգացմանն է հասնում Շուշիի Խանդամիրյան թատրոնով։

Անի Վ. Ղազարյան

Հայ ժողովրդի ազգային ազատագրական պայքարին նվիրված «Խենթը» և «Ուստա Կարո» վեպերում Րաֆֆին և Ավետիք Իսահակյանն ընտրել են իրենց գաղափարներն արտահայտող հերոսներին` Վարդանին ու Կարոյին, որոնք կերտում են այն իդեալական իրականությունը և հայրենիքի վաղվա օրը, ինչի մասին երազում էին ազատատենչ գրողները:
Հոդվածում զուգահեռներ են անցկացվում երկու ստեղծագործությունների գլխավոր հերոսների երազների միջև։ Ցույց է տրվում, որ Վարդանի և Կարոյի երազները լինելով Րաֆֆու և Իսահակյանի գաղափարական նպատակադրումների գեղարվեստական խտացումները, իրենց ազատագրական ակնկալություններով, կառուցվածքային տարրերով, պատկերային հենքով ստեղծագործական ազդակ են ստացել միջնադարյան քաղաքական տեսիլներից, որոնք պատմական իրադարձությունը մեկնաբանել են իբրև դարեր առաջ կատարված կանխատեսություն։

Լեզվական մտաշահարկումը գործողության մեջ (անգլերեն)

Սեդա Ք. Գասպարյան, Գայանե Հ. Մուրադյան

Այսօր շատ են այն պնդումները, որ պոստմոդեռն հասարակությունը, միտքը և գաղափարախոսությունը որևէ կերպ չեն աջակցում հումանիզմին, և այս պնդումներն իրենց արտացոլումն են գտնում ուժի, շահի և լեզզվի սերտորեն փոխկապակցված հասկացություններում:

1923 թ. հուլիսի 24-ի Լոզանի պայմանագրի 100-ամյակի առթիվ

Արմեն Ց. Մարուքյան

Թուրքիան մշտապես շահարկել և այսօր էլ շահարկում է Սևրի պայմանագրի օրինականության հարցը՝ հիմնվելով ոչ միայն այդ փաստաթղթի վավերացված և օրինական ուժ ստացած չլինելու հանգամանքի, այլև դրա՝ իբրև Լոզանի պայմանագրով փոխարինվելու մասին «հիմնավորման» վրա: Լոզանի խորհրդաժողովից և դրա ընթացքում ստորագրված պայմանագրից խոր հիասթափության հետևանքով այս մոտեցումը տևական ժամանակ տիրապետող է եղել նաև հայ քաղաքական շրջանակներում:

Աննա Է. Հակոբյան, Գայանե Է. Գրիգորյան

Քաղաքական թարգմանության հանդեպ գիտական հետաքրքրությունը զգալիորեն աճել է վերջին տարիներին, ինչը մեծապես նպաստում է նախատեսված ուղերձի ճշգրիտ ըմբռնմանը: Անհերքելի փաստ է, որ քաղաքականությունն իշխանություն է, և քաղաքական գործիչների՝ այդ իշխանությունն արտահայտելու հիմնական գործիքներից մեկը հենց այն լեզուն է, որը հրապարակախոսն օգտագործում է, և այն, թե ինչպես է լեզուն պաշտպանում իր տեսակետները:

Հայկազ Ժ. Հովհաննիսյան

Հայ և ռուս պատմագիտության մեջ բազմիցս քննության
առարկա է դարձել Իվան Պասկևիչի և Ներսես Աշտարակեցու
հարաբերությունների հանգուցահարցը: Ավելին՝ հարցի առնչությամբ պատմագիտական գործերում Պասկևիչին է վերագրվում
վերջնական հաղթանակը, իսկ Ներսես Աշտարակեցու՝ Բեսարաբիայում թեմակալությունը ներկայացվում է որպես աքսոր:

Նիկոլ Աղբալեանի ծննդեան 150–ամեակին ընդառաջ

Լուսինէ Ա. Աւետիսեան

2023 թուականին լրանում է Նիկոլ Աղբալեանի 150-ամեակը, եւ առաջին անգամ ակադեմական հրատարակութեամբ ուսումնասիրողի սեղանին է դրուելու նրա երկերի լիակատար ժողովածոյի լեզուաբանական ուսումնասիրութիւններն ամփոփող հատորը, որ մեծագոյն պատասխանատուութեամբ եւ գիտական բծախնդրութեամբ հրատարակութեան է պատրաստում, ծանաւթագրում, բառարաններն ու անուանացանկերը կազմում, ինչպէս նա եւ առաջաբանն է գրում յաւդուածագիրս։

Ծննդյան 125 ամյակի առթիվ

Դավիթ Վ. Գասպարյան
Չարենցի կյանքի վերջին տարին ու մի քանի ամիսները համընկել են 1936 թ. հուլիսի 9-ին Աղասի Խանջյանի սպանությունից հետո ՀԿ(բ)Կ Կենտկոմի առաջին քարտուղարի պաշտոնում նշանակված Ամատունու պաշտոնավարմանը:

Հայոց ազգագրութեան եւ ազատագրական պայքարի ազգային թանգարանի հաւաքածուներում

Արեւիկ Բ. Մելիքեան
Ժամանակի ընթացքում մոռացութեան են մատնւում պատմական շատ իրադարձութիւններ եւ դէպքեր: Դրանք մոռացութիւնից փրկելու համար կանգնեցւում են յուշարձաններ եւ յուշաղբիւրներ, կառուցւում յուշահամալիրներ: Հիշողութիւնը փաստացի երեւոյթ է, որը պահպանում է յաւերժական կապը ներկայի եւ անցեալի միջեւ:

Սոսե Բ․ Պողոսյան (Նոր Ջուղա, Իրան)
Հայ միջնադարյան գրականության մեջ կան առանձնակի ուսումնասիրության կարոտ հեղինակներ, որոնց գործերը ոչ միայն լրացնում են հայ գրականության պատմության այս կամ այն շրջափուլը, այլև մեծ հետաքրքրություն են ներկայացնում ժամանակաշրջանը և տարածաշրջանի մարդկանց կյանքն ու առօրյան քողազերծելու տեսանկյունից: