Category Archives: ՀԻՇՈՂՈՒԹՅՈՒՆ

1923 թ. հուլիսի 24-ի Լոզանի պայմանագրի 100-ամյակի առթիվ

Արմեն Ց. Մարուքյան

Թուրքիան մշտապես շահարկել և այսօր էլ շահարկում է Սևրի պայմանագրի օրինականության հարցը՝ հիմնվելով ոչ միայն այդ փաստաթղթի վավերացված և օրինական ուժ ստացած չլինելու հանգամանքի, այլև դրա՝ իբրև Լոզանի պայմանագրով փոխարինվելու մասին «հիմնավորման» վրա: Լոզանի խորհրդաժողովից և դրա ընթացքում ստորագրված պայմանագրից խոր հիասթափության հետևանքով այս մոտեցումը տևական ժամանակ տիրապետող է եղել նաև հայ քաղաքական շրջանակներում:

Աննա Է. Հակոբյան, Գայանե Է. Գրիգորյան

Քաղաքական թարգմանության հանդեպ գիտական հետաքրքրությունը զգալիորեն աճել է վերջին տարիներին, ինչը մեծապես նպաստում է նախատեսված ուղերձի ճշգրիտ ըմբռնմանը: Անհերքելի փաստ է, որ քաղաքականությունն իշխանություն է, և քաղաքական գործիչների՝ այդ իշխանությունն արտահայտելու հիմնական գործիքներից մեկը հենց այն լեզուն է, որը հրապարակախոսն օգտագործում է, և այն, թե ինչպես է լեզուն պաշտպանում իր տեսակետները:

Հայկազ Ժ. Հովհաննիսյան

Հայ և ռուս պատմագիտության մեջ բազմիցս քննության
առարկա է դարձել Իվան Պասկևիչի և Ներսես Աշտարակեցու
հարաբերությունների հանգուցահարցը: Ավելին՝ հարցի առնչությամբ պատմագիտական գործերում Պասկևիչին է վերագրվում
վերջնական հաղթանակը, իսկ Ներսես Աշտարակեցու՝ Բեսարաբիայում թեմակալությունը ներկայացվում է որպես աքսոր:

Նիկոլ Աղբալեանի ծննդեան 150–ամեակին ընդառաջ

Լուսինէ Ա. Աւետիսեան

2023 թուականին լրանում է Նիկոլ Աղբալեանի 150-ամեակը, եւ առաջին անգամ ակադեմական հրատարակութեամբ ուսումնասիրողի սեղանին է դրուելու նրա երկերի լիակատար ժողովածոյի լեզուաբանական ուսումնասիրութիւններն ամփոփող հատորը, որ մեծագոյն պատասխանատուութեամբ եւ գիտական բծախնդրութեամբ հրատարակութեան է պատրաստում, ծանաւթագրում, բառարաններն ու անուանացանկերը կազմում, ինչպէս նա եւ առաջաբանն է գրում յաւդուածագիրս։

Ծննդյան 125 ամյակի առթիվ

Դավիթ Վ. Գասպարյան
Չարենցի կյանքի վերջին տարին ու մի քանի ամիսները համընկել են 1936 թ. հուլիսի 9-ին Աղասի Խանջյանի սպանությունից հետո ՀԿ(բ)Կ Կենտկոմի առաջին քարտուղարի պաշտոնում նշանակված Ամատունու պաշտոնավարմանը:

Հայոց ազգագրութեան եւ ազատագրական պայքարի ազգային թանգարանի հաւաքածուներում

Արեւիկ Բ. Մելիքեան
Ժամանակի ընթացքում մոռացութեան են մատնւում պատմական շատ իրադարձութիւններ եւ դէպքեր: Դրանք մոռացութիւնից փրկելու համար կանգնեցւում են յուշարձաններ եւ յուշաղբիւրներ, կառուցւում յուշահամալիրներ: Հիշողութիւնը փաստացի երեւոյթ է, որը պահպանում է յաւերժական կապը ներկայի եւ անցեալի միջեւ:

Սոսե Բ․ Պողոսյան (Նոր Ջուղա, Իրան)
Հայ միջնադարյան գրականության մեջ կան առանձնակի ուսումնասիրության կարոտ հեղինակներ, որոնց գործերը ոչ միայն լրացնում են հայ գրականության պատմության այս կամ այն շրջափուլը, այլև մեծ հետաքրքրություն են ներկայացնում ժամանակաշրջանը և տարածաշրջանի մարդկանց կյանքն ու առօրյան քողազերծելու տեսանկյունից:

Արցախի արդի խաչքարային մշակույթն ըստ Ռոբերտ Ասկարյանի ստեղծագործությունների

Անույշ Ա. Սաֆարյան
Խաչքարը, իր բազմադարյան գոյության ընթացքում կրելով խորհրդաբանական, պատկերագրային, թեմատիկ և բովանդակային փոփոխություններ, շարունակում է մնալ հայ ազգային ինքնության կարևոր խորհրդանիշներից մեկը։

Էդգար Գ. Հովհաննիսյան

Հայերը Կիպրոսում հաստատվել են հարյուրամյակներ առաջ և դարերի ընթացքում ստեղծել ինքնատիպ հոգևոր-մշակութային միջավայր1: Կղզու տարածքում գործել են մի քանի նշանավոր հայկական եկեղեցիներ, իսկ 19-րդ դարում՝ նաև ուսումնական հաստատություններ։ 1878 թվականից Կիպրոսը գտնվում էր անգլիական ենթակայության տակ, բայց մինչև Հայոց ցեղասպանությունը և Կիլիկիայի հայաթափումը կղզում մեծ չէր հայության թիվը։

Եվ Կիպրոսի հայոց թեմի վերակազմավորումը 1920-1930-ական թթ.

Էդգար Գ. Հովհաննիսյան

Կիպրոսի հայերի մասին հիշատակությունները սկսվում են դեռևս 6-7-րդ դարերից՝ բյուզանդական տիրապետության շրջանից: Կիպրոսի հետ հայերի առնչություններն ավելի մեծացան Կիլիկիայի հայոց թագավորության շրջանում: Այդ ժամանակներից սկսած՝ Կիպրոսում հաստատված հայերի թիվը սկսեց աճել: Արդեն 12-րդ դարի վերջերին՝ հայոց Գրիգոր Դ կաթողիկոսի օրոք, առաջին անգամ հիշատակվում է Կիպրոսի հայոց թեմը: Հետագա դարերում Կիպրոսը դառնում է հայության կարևոր հոգևոր մշակութային կենտրոններից մեկը: