Category Archives: ԳՐԱԿԱՆԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ

Աշոտ Ն. Հայրունի
19-րդ դարի երկրորդ կեսին ազգային փրկության ուղիների որոնման ճանապարհին Րաֆֆին պետք է առերեսվեր նաև տնտեսական հիմնա- խնդիրներին, որոնք մասնատված ու կոտորակված հայ ժողովրդի հանդեպ գործադրվող ճնշումների ուժգնացման պայմաններում ունեին ոչ միայն տնտեսական, այլև քաղաքական նշանակություն: Ուստի պատահական չէ, որ դրանք առանցքային տեղ են զբաղեցնում Րաֆֆու հրապարա- կախոսության մեջ։

Սոնա Կ. Ալավերդյան
«Շրջանակված արձակ» (frame story) հասկացությունը, որը հայտնի է նաև «տեքստ տեքստում», «պատմություն պատմության մեջ», «շրջանակ», «չինական տուփ», «ռուսական տիկնիկ», «միջարկված պատմություն», «բնավորված պատմություն», «տուփավորված պատմություն» տարբերակներով, գրականագիտական բառարաններում հիմնականում սահմանվում է որպես պատմություն, որում ներդրված է մեկ այլ պատմություն, կամ որը պարունակում է պատմությունների շարք:

Հայկ Ա. Հովհաննիսյան
Իբրև բնաբան ընտրված այս տողերը փաստում են, որ պատմական ծանրագույն ժամանակներում ապրած Զապել Եսայանն իրապես դարձել էր իր ժամանակի ճշմարիտ վավերագիրը, ժողովրդի աջակիցն ու խան- դավառողը և հենց այդպիսի կերպարով էլ ընկալվել է հայ հասարակության կողմից:

Աշոտ Ն. Հայրունի
Րաֆֆու ստեղծագործական առաջին քայլերը, կարծես պատմական անհրաժեշտության թելադրանքով, զուգադիպեցին արևելահայ հասարակական կյանքում բեկումնային նշանակություն ունեցած լայն տեղաշարժերի սկզբնավորմանը: Դարերով սրբագործված նահապետական սովորույթներն ու ավանդական կենսաձևերը տնտեսական նոր հարաբերությունների պայմաններում անշրջելի նահանջ էին ապրում՝ անկարող լինելով դիմադրելու «նորի» հաղթարշավին, որը եվրոպական ազատախոհության կարգախոսներով նվաճում էր կյանքի բոլոր ոլորտները: Անցումային այս գործընթացը, որ պետականության պայմաններում կարող է վերահսկելի կամ ուղղորդելի լինել, աղետալի հետևանքներ էր խոստանում քաղաքական ինքնուրույնությունից զուրկ ժողովրդին՝ ուղեկցվելով վերջինիս գոյատևման կռվան-արժեքների կորստյամբ:

Աշոտ Ն. Հայրունի

Կան գրողներ, առանց որոնց անհնար և անպատկերացնելի է թվում անցյալի գրական որևէ ուղղության, որևէ ժանրի կամ հոսանքի բնականոն և ամբողջական ձևավորման գործընթաց, քանզի նրանք իրենց ավանդնե- րով հավերժ մնայուն կոթողներ են դառնում գրականության պատմության մեջ և պատվանդան՝ հաջորդների համար։

Սիմոն Սիմոնյանի «Լեռնականներու վերջալոյսը» ժողովածուում

Մարինե Դ. Ղազարյան

Համաշխարհայնացման ժամանակակից միտումները և էթնոկրոնական հիմքի վրա ընթացող հակամարտությունները լի են ինքնության կորստի վտանգով: Ուստի՝ նման հարափոփոխ իրականության մեջ հատկապես փոքրաթիվ ազգերին անհրաժեշտ է սեփական ինքնության առանձնահատկությունների քննությունը:

Նարինե Ա. Հովհաննիսյան (Ստեփանակերտ)
Հակոբ Օշականը բացառիկ երևույթ է հայ բազմադարյան գրականության մեջ, որի ստեղծագործությունն իր գեղարվեստական համակարգի առանձնահատկություններով, բազմաշերտությամբ, մասշտաբայնությամբ հսկայական ներդրում է հայ ոգեղեն արվեստի զարգացման գործում։ Օշականի գեղարվեստական համակարգի բարձրագույն նվաճումը՝ վեպը, հոգեվերլուծություն, բարքագրություն և գաղափարագրություն լինելուց առաջ և հետո, մեր խորին համոզմամբ, Հայկական հարցի վեպն է։ Հայկական հարցից են սկսվում և դեպի Հայկական հարցն են տանում օշականյան վեպի բոլոր ճանապարհները։

Փիլիսոփա-բանաստեղծի ծննդյան 80-ամյակի առթիվ

Հռիփսիմե Ա. Զաքարյան

Մահվան առեղծվածը միշտ եղել և մնում է ինչպես գիտնականների (մահագիտություն, տանատոլոգիա (հին հուն․ θάνατος – «մահ», λόγος – «գիտություն»), այնպես էլ հանճարեղ ստեղծագործողների սևեռուն ուշադրության կենտրոնում, դարձել է նրանց մտորումների, ապրումների առարկան ու գրականության մեջ դրսևորվել այն ժամանակ, երբ ի հայտ է եկել ինքը՝ գրականությունը, և, պայմանավորված տվյալ ժողովրդի էթնոմշակութային առանձնահատկություններով, ընկալվել է որպես ողբերգական իրողություն կամ հակառակը:

Բանաստեղծի ծննդյան 80-ամյակի առթիվ

Ռազմիկ Դավոյանի բանաստեղծական ժառանգության մեջ թերևս ամենանշանակալիցը 1969 թ. հրապարակված «Ռեքվիեմ» պոեմն է, որը ոչ միայն հեղինակի, այլև հայ բանաստեղծական արվեստի նվաճումներից մեկն է: Վերլուծության այս փորձն առաջինն է մեր գրականագիտության մեջ, որը «Ռեքվիեմը» ներկայացնում ու արժևորում է Ռ. Դավոյանի աշխարհայացքի և պոետիկայի տեսանկյունից:

Ծննդյան 185-ամյակի առթիվ

Պետրոս Հ․ Դեմիրճյան
Րաֆֆին (Հակոբ Մելիք-Հակոբյան) մեր այն բացառիկ մեծություններից է, որոնց ճակատագիրը սերտորեն կապված է եղել հայրենիքի բախտի հետ, և հանուն հայրենիքի ու ժողովրդի նրա գրական ու քաղաքացիական սխրանքը հարթել է դեպի անմահություն տանող ամենակարճ ճանապարհը։