Category Archives: ԼԵԶՎԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

Փառանձեմ Գ. Մեյթիխանյան
Հին Կտակարանը ընթերցողին առատ նյութ է մատուցում կռապաշտության մասին, և դրա զանազան դրսևորումները իրենց արտացոլումն են գտել հենց կուռքերի անուններում, որոնք բազմաթիվ են ու բազմաբովանդակ:

Վարդան Զ. Պետրոսյան
Համեմատական հնդեվրոպաբանությունը հնդեվրոպական հիմք-լեզվում ընդհանուր առմամբ վերականգնում է *ai/āi, *ei/ēi, *oi/ōi, *au/āi, *eu/ēu, *ou/ōu երկբարբառները, որոնցից երկարները «հանդիպում են գրեթե բացառապես հոլովական վերջավորություններում»1, իսկ կարճերը՝ արմատների կազմում: Ոմանք վերականգնում են նաև *əi, *əu և «ձայնավոր+ձայնորդ» կաղապարով (հմմտ. *ar, *al, *em, *on, *əl և այլն) երկ բարբառներ2: Այս համակարգն էական փոփոխությունների է ենթարկվել գրեթե բոլոր հին հնդեվրոպական լեզուներում, այդ թվում՝ հայերենում:

Նարինե Հ. Դիլբարյան
Առաքել Սյունեցին 14-րդ դարավերջի և 15-րդ դարասկզբի հայոց մշակույթի և գիտության բազմաշնորհ գործիչներից է, որը թողել է պատկառելի գրական և գիտական ժառանգություն: Նրա կենսագրության մանրամասները դեռևս բանասիրական բանավեճերի տեղիք են տալիս: Ըստ ընդունված տեսակետի՝ նա պետք է ծնված լիներ 1350 թ. և վախճանված 1425 թ., բայց Սյունեցուն նվիրված իր վերջին հետազո տության մեջ Ա. Մադոյանը վիճարկում է մահվան տարեթիվը, քանի որ գտել է ձեռագիր մի հիշատակություն, որտեղ նշում կա 1431 թ. Նորա վան քում Սյունեցու գտնվելու վերաբերյալ:

Նշանավոր գրաքննադատի լեզվաբանական մտորումները

Վարդան Զ. Պետրոսյան
Նիկոլ Աղնալյանը հայ հանրությանն առավելապես հայտնի է իբրև Առաջին հանրապետության (1918-1920 թ.թ.) շրջանի կրթության նախարար, որի անվան հետ է կապվում Հայաստանի համալսարանի բացումը, և նշանավոր գրաքննադատ, ով գրական առաջին քայլերից մեծ ապագա է գուշակել Վ. Տերյանի ու Ե. Չարենցի համար:

Ռուզան Հ. Վիրաբյան
Չթեքվող խոսքի մասերը՝ մակբայը, կապը, շաղկապը, ձայնարկությունը և եղանակավորող բառերը, հուզաարտահայտչական տեսանկյունից ունեն սահմանափակ կիրառություն,սակայն ոճական առումով հե տաքրքիր է դրանց օգտագործումը Ն. Ադալյանի ստեղծագործություն ներում, ինչն արժանի է առանձին ուսումնասիրության:

Սիրանուշ Գ. Հովհաննիսյան
Անընդհատ անցյալի վերածվող ներկան գոյության պարզագույն կռվից դեպի զարգացման գրեթե անբացատրելի մակարդակներ գնացող մարդուն ցույց տվեց ամեն ինչի վերջավոր լինելն ու ստիպեց արժևորել սեփական անձն ու գործողությունները իր և միջավայրի, իր և իր, իր և իրեն հաջորդների միջև հաստատվող հարաբերությունների մեջ:

Ռուզան Հ. Վիրաբյան
Համադրական են կոչվում մեկից ավելի հիմնական ձեւույթների կամ բառ-բաղադրիչների միացությամբ կազմված բարդությունները, որոնք, ի տարբերություն վերլուծական բարդությունների, բաղադրիչների ավելի սերտ միասնություն են կազմում եւ լեզվում գործածվում են իբրեւ մեկ ամբողջություն՝ միաձույին բառային միավորներ:

Սիրանուշ Գ. Հովհաննիսյան
Առաջին հայացքից թվում է, թե սկզբում հարկավոր է սահմանել` ի՞նչ է լեզուն, և նոր միայն քննել նրա ծագման հարցը։ Սակայն բավական է որևէ սահմանում ձևակերպելու փորձ անել` հասկանալու համար, որ անհնար է տրամաբանության սահմաններից ներս տեղավորել բազմաթիվ գործառույթներ ունեցող այս բարդ կառույցը։

Սիրանուշ Գ. Հովհաննիսյան
Կայացման շրջան ապրող լեզվական գիտաճյուղ տեքստի կամ խոսքի լեզվաբանությունը փորձում է սահմանել՝ ի՛նչ է կամ որն է տեքստը:

Բառապաշարային և քերականական անդրադարձ

Նորայր Բ. Պողոսյան
Հայ-հունգարական առնչությունները դարերի պատմություն ունեն: Հունգարիայում (ուշ միջնադարյան հայերենում՝ Մաճառստան, Մաջար) հայերի հայտնվելու մասին հիշատակներ, այդ թվում՝ հունգարական աղբյուրներում, հանդիպում են դեռեւս 10-11-րդ դարերից՝ Կեյզա դուքսի (972-995), Ստեփանոս Սուրբ թագավորի (997-1038) ժամանակներից: Իբրեւ գաղթականներ հայերը Հունգարիայում մեծ արտոնություններ են ստացել Լադիսլավ Դ թագավորի օրոք (13-րդ դ.):