Category Archives: ԳԻՏԱԳՈՐԾՆԱԿԱՆ

Թուրքական փաստաթղթերի և հրապարակումների լուսաբանմամբ

Անուշ Ռ. Հովհաննիսյան
2005 թ. Թուրքիայի կադաստրային վարչությունը ձեռնամուխ եղավ իր գերատեսչության շրջանակում գտնվող օսմանյան շրջանի փաստաթղթերի թուրքացման, թվայնացման, իսկ հետագայում՝ Պետական գլխավոր արխիվային վարչությանը հանձնելու TARBIS ծրագրին:

Ղարաբաղյան հիմնահարց

Ինքնորոշման եւ տարածքային ամբողջականության սկզբունքների դիտանկյունից

Ալեքսանդր Ս. Մանասյան
2013-ի փետրվարին կլրանա 20 տարին այն օրվանից, երբ ԽՍՀՄ քաղաքական օրակարգում որպես ներքին հարց հայտնվեց Ղարաբաղյան հիմնախնդիրը: 1991-ին՝ ԽՍՀՄ լուծարումից անմիաջապես հետո, արդեն զինված բախման տեսք ստացած Ղարաբաղյան հիմնախնդիրը միջազգայնացվեց: Նրա կարգավորումը հայտնվեց ԵԱՀԽ/ԵԱՀԿ հովանու ներքո:

Ղարաբաղյան հիմնահարցի պատմական ակունքները

Հրանտ Բ. Աբրահամյան
Ադրբեջանի նախկին նախագահ Հեյդար Ալիեւը եւ նրանից իշխանությունը ժառանգած Իլհամ Ալիեւը, ինչպես նաեւ այդ երկրի պատմաբանները, իրավաբաններն ու քաղաքագետները վերջին երկու տասնամյակների ընթաքում համառռրեն փորձում են «ապացուցել», թե իբր արցախահայերը Ղարաբաղ են եկել եւ այդտեղ բնակություն հաստատել 19-րդ դարի 20-ական թվականների վերջերին: Հեյդար Ալիեւը ժամանակին իր կողմից հովանավորվող պատմաբաններին տվել էր երկու հստակ հանձնարարականներ. 1) ապացուցել, որ արցախցիները «Ադրբեջանի տարածք» են եկել 1826-1829 թթ. ռուս-պարսկական պատերազմի հետո եւ 2) մինչե այդ Ղարաբաղի բնակիչները հայեր չեն եղել, այլ «քրիստոնյա աղվաններ», կամ՝ «ուշ աղվաններ»:

ՂԱՐԱԲԱՂՅԱՆ ՀԻՄՆԱՀԱՐՑԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ԱԿՈՒՆՔՆԵՐԸ

Արտակ Վ. Մաղալյան
Հայոց թագավորության անկումից հետ Հայկական լեռնաշխարհի մի շարք անառիկ վայրերում առկա մանր իշխանությունները պահպանեցին իրենց կիսանկախ գոյությունը ողջ միջնադարի ընթացքում: Այդ կիսանկախ իշխանություններից առավել հզորը Արցախի մելիքություններն էին, որոնց էլ վիճակված էր մեծ դեր խաղալ ուշ միջնադարի հայոց պատմության մեջ:

«Ցեղասպանության հանցագործության կանխարգելման եւ դրա համար պատժի մասին» ՄԱԿ-ի 1948թ. դեկտեմբերի 9-ի կոնվենցիայի դրույթների կիրառելիության հարցի շուրջ

Վլադիմիր Դ. Վարդանյան
Մինչեւ 1948թ. դեկտեմբերի 9-ի «Ցեղասպանության հանցագործության կանխարգելման եւ դրա համար պատժի մասին» կոնվենցիայի ընդունումը ցեղասպանությունն արգելող ունիվերսալ (համընդհանուր) միջազգային իրավական համաձայնագիր գոյություն չուներ:

Սեդա Ք. Գասպարյան
Բառապաշարը լեզվի ամենահարուստ գանձարանն է, ըստ էության՝ լեզվի հարստության չափանիշ: Բառերի օգնությամբ է, որ մարդը ճանաչում է աշխարհը, սովորում մտածել, արտահայտել իր մտքերն ու մտահոգությունները, հույզերն ու ապրումները:

«Ուշ աղվանների» առասպելը

Հենրիկ. Ս. Սվազյան
1918-ի միայն պատմության թատերաբեմում հայտնված «Ադրբեջան» պետության եւ դրա հիման վրա «ադրբեջանցի» արհեստածին անունը ստացած կովակսյան թաթարների համար որեւէ կերպ հնարավոր չէր գտնել Լեռնային Ղարաբաղի եւ հայկական այլ տարածքների բռնազավթման «պատմական հիմնավորում»՝ Հայաստանի ու հայ ժողովրդի բազմադարյան պատմության հետ համեմատության ճանապարհով:

Զարգացման մարտահրավերների համատեքստում

Ատոմ Շ. Մարգարյան
Համաշխարհայնացման պայմաններում արդի քաղաքակրթությունն անցում է կատարում որակապես նոր մակարդակի, որի հիմքում նորագույն գիտական նվաճումների վրա խարսխված գերժամանակակից տեխնոլոգիաներն են (տեղեկատվական-հաղորդակցական, համակարգչային, կենսաբանական, լազերային, ճառագայթային, թաղանթային, օպտիկական եւ այլն):

Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման համատեքստում

Արմեն Ց. Մարուքյան
Երիտթուրքերի դատավարության մեղադրական եզրակացության եւ դատավճիռների մեջ պարունակվում են Օսմանյան կայսրության հայ բնակչության նկատմամբ իրականացրած զանգվածային կոտորածների այնպիսի մեղադրանքներ, որոնք համաձայն 1948թ. ՄԱԿ-ի «Ցեղասպանության կանխարգելման եւ դրա համար պատժի մասին» կոնվենցիային, միանշանակորեն որակվում են իբրեւ ցեղասպանություն:

Փառանձեմ Գ. Մեյթիխանյան
Յուրաքանչյուր գիտակից հայի բառապաշարում առանձնահատուկ կարեւորություն ու կշիռ ունեն եղեռն եւ ցեղասպանություն բառերը: Դրանք իրենց մեջ խտացնում են 20-րդ դարասկզբի ամենամեծ ողբերգությունը՝ օսմանյան Թուրքիայի կողմից մի ամբողջ ժողովրդի ոչնչացման հրեշավոր ծրագիրը, որին համարժեք է հրեական հա-շոան՝ հոլոքոստը: