Category Archives: ՀԱՎԵԼՎԱԾ

Իսրայել Օրու կյանքի ու գործունեության իրական պատմությունը…

Արարատ Մ. Հակոբյան

Հայաստանի պատմական հարուստ ժառանգությունն այսօր էլ գաղափարաքաղաքական ու հոգևոր-բարոյական հզոր կռվան է հայ ժողովրդի անժամանցելի իրավունքների պաշտպանության և ազատության ու անկախության ուղով ընթանալու համար:

Ֆյոդոր Դոստոևսկու ծննդյան 200-ամյակի առթիվ

Պետրոս Հ. Դեմիրճյան
Վիթխարի է Ֆյոդոր Դոստոևսկու անհատականության և ստեղծագործության ազդեցությունը ռուս և համաշխարհային գրական-գիտական մտքի
զարգացման վրա: Ֆ. Դոստոևսկու գրական վաստակի հետազոտողները նշել են նրա ազդեցությունը այնպիսի մեծությունների վրա, ինչպիսիք են Կ.
Համսունն ու Հ. Հեսսեն, Ու. Ֆոլկներն ու Է. Հեմինգուեյը, Ա. Կամյուն ու Բ. Պաստեռնակը, Ժ.-Պ. Սարտրն ու Հ. Բյոլը և շատ ուրիշներ:

Հետահայաց քննություն մեկ դարի հեռավորությունից

Ավագ Ա. Հարությունյան
ՀՅ Դաշնակցության և Հայաստանի կոմունիստական կուսակցության միջև գաղափարաքաղաքական տարաձայնություններ կային դեռևս մինչև Հայաստանի խորհրդայնացումը, բայց 1920 թ. դեկտեմբերի 2-ին խորհրդային կարգերի հաստատումից հետո դրանք վերածվեցին համընդհանուր (տոտալ) հակամարտության ու պայքարի: Այս անգամ ակտիվ ու նախահարձակ կողմը Հայաստանի բոլշևիկյան իշխանություններն էին, որոնք իրենց առջև նպատակ էին դրել հնարավոր և անհնարին բոլոր միջոցներով «արմատախիլ անելու» այն ամենը, ինչ կապված էր ՀՅԴ անվան հետ: Այս երևույթը զուտ տեղային բնույթ չէր կրում. բուն Ռուսաստանում գրեթե վճռվել էր ոչ կոմունիստական կուսակցությունների ճակատագիրը, և հասկանալիորեն կոմկուսի հաստատած մենատիրության մեխանիզմն ինքնին պետք է կիրառվեր նաև Հայաստանում: Եվ այդ աշխատանքում ՀԿԿ-ին ամեն ինչում աջակցում էին ՌԿ(բ)Կ ԿԿ-ն և նրա Կովկասյան բյուրոն, որին հետո փոխարինեց Անդրկովկասի երկրամասային կոմիտեն:

Հայաստանյան արդի պատմագիտության գնահատմամբ (1991-2021 թթ.)

Լիլիթ Հր. Հովհաննիսյան
Հայկական հարցին վերաբերող միջազգային դիվանագիտական փաստաթղթերի շարքում թերևս ամենավիճելին ու գնահատման առումով ամենաբարդը միմյանց հետ տրամաբանորեն կապված 1920 թ. դեկտեմբերի 2-ի Ալեքսանդրապոլի, 1921 թ. մարտի 16-ի Մոսկվայի և հոկտեմբերի 13-ի Կարսի պայմանագրերն են։

Արմեն Ց. Մարուքյան
Ինչպես հայտնի է, «Բարեկամության և եղբայրության մասին» Մոսկվայի 1921 թ. մարտի 16-ի (18-ի) խորհրդա-թուրքական պայմանագրի 15-րդ հոդվածով Խորհրդային Ռուսաստանը պարտավորվել էր ճնշում գործադրել Խորհրդային Հայաստանի1 վրա, որպեսզի վերջինս համաձայներ ընդունել տվյալ փաստաթղթով իր տարածքներից Կարսի մարզն ու Սուրմալուի գավառը Թուրքիային, իսկ Նախիջևանը Ադրբեջանին հանձնելու դրույթները:

1920-ական թվականների խորհրդային գաղտնի փաստաթղթերում

Ավագ Ա. Հարությունյան
Հայտնի է, որ Հայաստանի կոմունիստական կուսակցության համար ՀՅ Դաշնակցությունը գաղափարական և քաղաքական հակառակորդ էր, ուստիև խորհրդային իշխանության տարիներին նրա դեմմղվող պայքարը կրում էր հետևողական, համակողմանի և համատարած բնույթ:

Հետադարձ հայացք 100-ամյա հեռավորությունից

Ավագ Ա. Հարությունյան

1919-1921 թթ. Սյունիքը գտնվում էր աշխարհաքաղաքական չարաղետ խաղերի և ներքին խլրտումների կործանարար ընթացքի մեջ, որին դիմակայելու համար նախևառաջ անհրաժեշտ եղավ համախմբում՝ կարող մարդկանց ղեկավարությամբ:

Իր յուշագրութեան առաջին տպագրութեան առիթով

Երուանդ Գ. Փամպուքեան (Պէյրութ)

Ատենէ մը ի վեր ձեռքիս տակ է հետաքրքրական թղթապանակ մը, որուն բովանդակութիւնը ցուցակագրուած չէ Համազգայինի Պէյրութի ճեմարանի տեսչարանի յարկաբաժնին կից հաստատուած դիւանատան մէջ, ուր կեդրոնացուած են, բացի մշակութային եւ կրթական այդ ընկերութեան արխիւէն, նաեւ Հ.Յ. Դաշնակցութեան պատմութեան վերաբերեալ փաստաթուղթեր – բնագիր կամ պատճէն, այլեւ Սիմոն Վրացեանի անձնական ծաւալուն թղթածրարները։

Հետահայաց տնտեսաքաղաքական համադրումներ թագավարակի և Արցախյան երկրորդ պատերազմի համապատկերին

Ատոմ Շ. Մարգարյան
ԽՍՀՄ փլուզումը և Հայաստանի Հանրապետության անկախության հռչակումը, լինելով չափազանց կարևոր երկրի ինքնիշխանության վերականգման ու զարգացման հնարավորությունների առումով, միևնույն ժամանակ մեզ համար լրջագույն մարտահրավերների սկիզբը դարձան։

Սևրի պայմանագրի հոդվածներում

Արմեն Ց. Մարուքյան
Գերմանիայի հետ Վերսալի, Ավստրիայի հետ Սեն-Ժերմենի, Հունգարիայի հետ Տրիանոնի և Բուլղարիայի հետ Նեյի պայմանագրերի ստորագրումից հետո Օսմանյան կայսրության հետ կնքված Սևրի պայմանագրով եզրափակվեց Առաջին աշխարհամարտում հաղթանակած ու պարտված երկրների փոխադարձ պայմանագրերի երկար շարքը: