Category Archives: ԳՐԱԿԱՆԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ

Կարինե Լ. Առաքելյան

Կյանքի արատներն ու թերությունները ծաղրող ու ձաղկող երգիծական գրականությունը դարերի պատմություն ունի: Երգիծաբանությունը իր ուրույն դերն ու նշանակությունը և հարուստ ավանդույթներն ունի նաև հայ գրականության պատմության մեջ: Այն ներկա է մեր գրականության ամենավաղ շրջանում և իր զարգացման գագաթնակետին է հասել հատկապես արևմտահայ երգիծաբանության կարկառուն ներկայացուցիչներ Հակոբ Պարոնյանի և Երվանդ Օտյանի շնորհիվ: Այնուհետև այն իր ընթացքն է շարունակել արևմտահայ գրականության օրգանական շարունակությունը հանդիսացող սփյուռքահայ գրականության մեջ, որի փայլուն ներկայացուցիչներից մեկն է Նշան Պեշիկթաշլյանը:

Աստղիկ Ս․ Բեքմեզյան

Նորավեպի և պատմվածքի ժանրային առանձնահատկությունների մասին գրվել է բազմիցս․ թե՛ դասագրքային, թե՛ մենագրական մակարդակներում ներկայացվել են արձակի այս փոքր ժանրերի նույնական և տարբերիչ հատկանիշները, զուգահեռներ են տարվել փոքրածավալ այլ ժանրերի հետ, հստակեցվել են սահմանները։ Երկու ժանրերի համեմատությունը հետաքրքրական է նրանով, որ առաջին հայացքից թվացյալ հստակ տարբերակման հատկանիշի առկայության պարագայում անգամ նույն ստեղծագործությունը պարբերաբար ներկայացվում է երբեմն որպես նորավեպ, երբեմն՝ պատմվածք։ Նմանատիպ խնդրի հանդիպում ենք նաև Նար-Դոսի գրական ժառանգության հետ առնչվելիս։

Սեյրան Զ․ Գրիգորյան

2023 թվականին լրացավ Խաչատուր Աբովյանի առեղծվածային անհետացման 175-ամյակը։ Նման տարելիցները ավելի են ուժեղացնում հետաքրքրությունը մեծ անհատի կյանքի և ստեղծագործության, հատկապես՝ նրա խորհրդավոր անհետացման փաստի նկատմամբ։

Ավետիք Իսահակյանի ծոցատետրերի անտիպ էջերը

Շողիկ Բ. Խաչատրյան

1977 թ. անվանի բանասեր-բնագրագետ Ա. Ինճիկյանը հրատարակության պատրաստեց Ավետիք Իսահակյանի «Հիշատակարանը»՝ բանաստեղծի գրառումների տարբեր տետրերից հավաքելով ու համակարգելով գրեթե ամբողջ բնագիրը: Օրագրային հարուստ նյութն այդպիսով մտավ գիտական շրջանառության մեջ և սկսեց հաճախակի օգտագործվել Իսահակյանի կյանքի ու ստեղծագործության այս կամ այն կողմը քննելիս:

Պերճ Պռոշյանի «Սոս և Վարդիթեր» և «Հացի խնդիր» վեպերում

Արամ Գ. Ալեքսանյան

19-րդ դարի առաջին կեսին հայությունը դեռևս տնտեսական ու մշակութային ներփակ միավոր էր, սակայն հաջորդ տասնամյակներին այդ համայնքի ներսում սկսվում է իր կառույցի ներդաշնակությունն ապահովող լծակների գործառույթների թուլացումն ու վերացումը:

Աշոտ Ն. Հայրունի

Արևելահայոց գրական կյանքում Խ. Աբովյանի, Մ. Նալբանդյանի և «Հյուսիսափայլի» առաջադեմ հայացքների պահպանման ու զարգացման գործի հիմնական ծանրությունը 1870-1880-ական թվականներին իր ուսերին է կրել Րաֆֆին:

Մարո Վ. Ղուկասյան

Գրական ստեղծագործությունը բարդ և անկանխատեսելի մի աշխարհ է՝ անակնկալներով ու հակասություններով, պատմական ժամանակաշրջանով, բովանդակային բազմազան շերտերով, հեղինակի անհատականության դրոշմով և նրա ինքնատիպ հոգեբանության ու մտածելակերպի անսպասելի դրսևորումներով։

Դավիթ Վ. Գասպարյան

Ռուսական հեղափոխություն, Կովկասյան ճակատի փլուզում, Հայաստանի առաջին հանրապետություն՝ պատմաքաղաքական այս բարդ իրադարձությունների պայմաններում ինչպե՞ս դասավորվեցին Չարենցի կյանքն ու գործունեությունը:

Աշոտ Ն. Հայրունի

19-րդ դարի լուսավորական շարժման «Վերադարձ դեպի ժողովրդական արժեքները» նշանաբանը հայ իրականության մեջ առավել հրամայաբար էր հնչում՝ թելադրված ազգային-քաղաքական անմխիթար կացությամբ: Օտար կեղեքիչների՝ ազգային խտրականությամբ օրինականացված կամայականություններով, ֆիզիկական
բնաջնջման սպառնալիքով և նոր տնտեսական հարաբերություններով ներդրված օտարամուտ բարքերով բնորոշվող ժամանակաշրջանում ազգային ինքնաճանաչման խնդիրը հայ առաջավոր մտքի ոգորումների առանցքն էր: «Ով որ իր անցյալը չի մոռանում, ներկայի մասին նա կարող է հոգալ»,- հայտարարում էր «Կայծերի» հերոսը:

(Հովհաննես Սարկավագից մինչև Մկրտիչ Նաղաշ)

Ալա Ա․ Խառատյան

Աշխարհայացքի փոփոխության տարրերի առկայացումը գրականության մեջ վաղուց շեշտադրել է Մանուկ Աբեղյանը, սակայն
երևույթի ճիշտ ընկալմանն ու գնահատմանը և հետագայում դրա
ուսումնասիրությանը ինչ-որ տեղ խանգարել է խորհրդային համակարգի գաղափարախոսության աթեիստական կամ հակաեկեղեցական բնույթը: