Author Archives: Admin

Իսրայել Օրու կյանքի ու գործունեության իրական պատմությունը…

Արարատ Մ. Հակոբյան

Հայաստանի պատմական հարուստ ժառանգությունն այսօր էլ գաղափարաքաղաքական ու հոգևոր-բարոյական հզոր կռվան է հայ ժողովրդի անժամանցելի իրավունքների պաշտպանության և ազատության ու անկախության ուղով ընթանալու համար:

Jürgen Gispert, Armenien gestern und heute – „Die Aschen der Opfer schlagen in unseren Herzen“. Zu einer Theorie der armenischen Memorialkultur

Աշոտ Ն. Հայրունի

Գերմանացի ազգագրագետ և հայագետ դր. Յուրգեն Գիսպերտի անունը վաղուց է, ինչ հայտնի և սիրված է հայագիտական և պատմագիտական հանրույթի կողմից:

Համաշխարհային և տարածաշրջանային դերակատարների դիրքորոշումների համեմատական քննություն

Լիլիթ Վ. Դալլաքյան

Ադրբեջանի կողմից Արցախյան երկրորդ պատերազմի հրահրման պահը ճշտորեն հաշվարկված էր. ԱՄՆ նախագահական ընտրություններ, միջազգային հանրության ուշադրության շեղում «COVID-19» համավարակի վրա, ՌԴ-ի և Թուրքիայի ղեկավարների հակաարևմտյան մտասևեռումների համընկնում և ՀՀ նոր իշխանությունների «սորոսական» ու «հակառուսական» պիտակավորման միջոցով հայ հանրության տոտալ ապակողմնորոշում:

Նիկոլ Աղբալեանի ծննդեան 150–ամեակին ընդառաջ

Լուսինէ Ա. Աւետիսեան

2023 թուականին լրանում է Նիկոլ Աղբալեանի 150-ամեակը, եւ առաջին անգամ ակադեմական հրատարակութեամբ ուսումնասիրողի սեղանին է դրուելու նրա երկերի լիակատար ժողովածոյի լեզուաբանական ուսումնասիրութիւններն ամփոփող հատորը, որ մեծագոյն պատասխանատուութեամբ եւ գիտական բծախնդրութեամբ հրատարակութեան է պատրաստում, ծանաւթագրում, բառարաններն ու անուանացանկերը կազմում, ինչպէս նա եւ առաջաբանն է գրում յաւդուածագիրս։

«Ով որ լսելու ականջ ունի, թող լսի»

Դիանա Հ. Համբարձումյան

Հոդվածի առանցքում Հրանտ Մաթևոսյանի «Ես ես եմ» ժողովածուում ամփոփված երկու տասնյակից ավելի տարիների հարցազրույցների հետահայաց ուսումնասիրությունն է, որի նպատակն է քննել մեր երկրի երեկն ու այսօրը, նաև վաղը, բացբացել մեր արատները, վերլուծել մեր բացթողումները և վերականգնել մեր երբեմնի անվտանգ, բարգավաճ ու առաջադեմ իրականությունը՝ հենվելով արդեն ասված խոսքի ենթատեքստի և ուղիղ տեքստի, ինչպես նաև մեր երկրի ու աշխարհի այսօրվա ավելի լայն համատեքստի համապարփակ քննության վրա:

Մաս երկրորդ: Արեգակի խավարում, ծովի ալեկոծում

Արսեն Է. Հարությունյան

Հայերեն վիմագրերում տարերային աղետներին ու երկնային երևույթներին նվիրված սույն ուսումնասիրությունը մեր նախորդ՝ երկրաշարժերի վիմագիր հիշատակություններն ամբողջացնող հրապարակման ուղղակի շարունակությունն է:

Դավիթ Ս. Գյուրջինյան

Ֆրանսիացիների լեզուն ֆրանսերենն է, որը Ֆրանսիայի պետական լեզուն է, պաշտոնական լեզվի կարգավիճակ ունի Բելգիայում (ֆլամանդերենի հետ), Շվեյցարիայում (գերմաներենի, իտալերենի և ռետոռոմաներենի (ռումանշ, լադիներեն) հետ), Կանադայում (անգլերենի հետ), ինչպես նաև Ֆրանսիայի նախկին և այժմյան տիրույթների շուրջ քսան պետություններում: Ֆրանսերենը Միավորված ազգերի կազմակերպության և միջազգային տարբեր կազմակերպությունների պաշտոնական ու աշխատանքային լեզուներից է: Այն աշխարհի ազդեցիկ լեզուներից մեկն է, որով ստեղծվել են գրական և գիտական գլուխգործոցներ, արտահայտվել ազատատենչ և վեհ գաղափարներ:

Ամփոփում

Հրանտ Մաթևոսյանի ստեղծագործության մեջ (անգլերեն)

Վաչագան Ռ. Գրիգորյան

Ուսումնասիրությունը նվիրված է Հրանտ Մաթևոսյանի գրականության մեջ խորհրդային հավասարեցման քաղաքականության հետևանքների քննադատությանը։ Հոդվածում նոր տեսանկյունով են վերլուծվում գրողի ստեղծագործությունները, կիրառվել են համադրական, պատմահամեմատական և վերլուծական մեթոդները:

1917 թվականի հեղափոխությունից հետո բավականաչափ մեծ էր հետաքրքրությունը բոլշևիկյան փորձի հանդեպ։ Թեև Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը կասեցրեց երկրի զարգացման ընթացքը, այդուհանդերձ, 20-րդ դարակեսին այլևս ակնհայտ էին վարվող քաղաքականության անդառնալի հետևանքները։ Դեռևս իր ակնարկներում բացահայտելով «հաշվարկելի, պլանավորված» տնտեսական քաղաքականության հետևանքները՝ գրողը, «Մենք ենք, մեր սարերը» վիպակում խորացնելով հարցադրումը, ներկայացրել է երկրի վարած քաղաքականության հետևանքով աշխատավորի օտարումը ինչպես աշխատանքից, այնպես էլ օրենքից և դատական համակարգից:

Գրականության մեջ ճշմարտությունը բարձրաձայնելու վախվորած փորձերի կողքին Հրանտ Մաթևոսյանի ակնարկներն ու երկերը հեղաշրջեցին կաղապարված հասարակական մտածողությունը։ «Ահնիձոր» ակնարկը համարձակ հարցադրումներով ու ընդհանրացումներով դարձավ խորհրդային երկրի տնտեսվարման քաղաքականության լրջագույն քննադատություն։ Գրողը համարձակորեն ցույց էր տալիս նաև ստեղծված կացությունից դուրս գալու ելքը։ «Ահնիձորը» նաև հասարակական կեցության հաշվարկելի ձևերի հետևողական քննադատություն էր, որը Մաթևոսյանը զարգացրեց իր հետագայում գրված գործերում։ Այս ելակետային սկզբունքն ամբողջացվել էր դեռևս գրողի 1959 թվականին գրած «Տափաստանում» ակնարկում, որում գրողն ըմբոստանում է կյանքի «ստանդարտ» ձևերի դեմ. նա խոսում է կատարելագործվող մարդկանց մասին։ Մաթևոսյանը գրականություն էր մտնում կյանքի հաշվարկելի ձևերը մերժելու և բնական կենսաձևերը պաշտպանելու անխախտ մտայնությամբ:

Հարցադրումները գրողը քննում էր ոչ միայն հասարակական, այլև բնագիտական՝ կենսաբանական մակարդակում։ Նրա «Ծաղրածուների մեր տոհմը» վիպակը բնության կողմից մարդուն տրված պաշտպանական միջոցի՝ ծիծաղի և լրջության՝ ռացիոնալիզմի հա կադրության պատմություն է, իսկ «Նանա իշխանուհու կամուրջը» վիպակը՝ կեղծ հաշվարկների և մարդկային բնավորության բախման արտահայտություն։

Մաթևոսյանական աշխարհն ուղղված է «բնական մարդու» իրավունքների պաշտպանությանը և համահունչ է բախտինյան եզրահանգմանը՝ դրանից բխող հետևանքներով։ Պաշտպանել մարդավայել ապրելու իրավունքը նշանակում է մեծագույն պատասխանատվություն զգալ մարդու և մարդկության ճակատագրի առաջ:

Սուրէն Դ. Դանիէլեան

Հայ բեմի վրայ, ըստ Յակոբ Օշականի, իր թատերական գործերը «աշխարհ մը ըսելիք» ունեն, ինչը անակնկալ գրական խոստովանութիւն է, երբ գիտենք, որ վիճայարոյց թուացող այս եզրը, իր համար այդ ըսելիքը պատմուածքի ժանրում եւ «ծանր» վէպերի յայտնի տիրոյթներում է՝ դեռ մի կողմ թողած քննադատական աննախադէպ աշխարհը։

Աշոտ Ա. Մելքոնյան

19-րդ դ. վերջին տասնամյակներին Օսմանյան կայսրության դժնդակ տիրապետության տակ գտնվող արևմտահայության վիճակի հետագա վատթարացման և Հայկական հարցի միջազգայնացման պայմաններում նոր թափ է ստանում հայ ազգային-ազատագրական պայքարը։ 1870-1880-ական թթ. ինչպես Արևելյան Հայաստանում և Ռուսական կայսրության այլ տարածքներում, այնպես էլ օսմանյան տիրապետության տակ գտնվող Արևմտյան Հայաստանում ստեղծվում են բազմաթիվ ազատագրական կազմակերպություններ ու խմբակներ, որոնք պայքար են ծավալում հայ ժողովրդի ազատա[1]գրության համար։