Author Archives: Admin

Քնարիկ Ա. Աբրահամեան
Ընթերցողի սեղանին է վաստակաշատ գրականագէտ Ալբերտ Մա- կարեանի նոր՝ «Գրականագիտութեան տիրոյթներում» յօդուածների ժողովածուն, որը հեղինակի գիտական նախասիրութիւնների եւ նորի ու անսովորի փնտռտուքի վկայութիւնն է:

Եվ հաստատությունների երկարակեցության հիմնախնդրի շուրջ

Նաիրա Ժ. Մկրտչյան
Մի առիթով ֆրանսիացի փիլիսոփա Ա. Բադյուն նկատել է, որ «… ի- րադարձությունը …. ստիպում է մեզ կեցության նոր եղանակ ընտրել»: Սակայն, կեցության նոր եղանակ ընտրելու անհրաժեշտությունից ու այն կյանքի կոչելուց զատ, նույն իրադարձությունը պիտի որ քողազերծի իրողություններ, հանգամանքներ, կողմեր, որոնք մինչ այդ տեսանելի չէին կամ գուցե չկային էլ2: Եվ դրանք կարծես պակաս ազդեցիկ չեն կեցության նոր եղանակ ընտրելիս: Այլ հարց է՝ իրադարձության մասնակիցներըականատեսները, ապրողներն ու վերապրողները պատրա՞ստ են արդյոք ոչ միայն բացահայտելու այդ իրողությունները, հանգամանքները կամ կողմերը, այլև հաշվի նստելու դրանց հետ ու համարժեք քայլեր ձեռնարկելու:

Հայոց ազգագրութեան եւ ազատագրական պայքարի ազգային թանգարանի հաւաքածուներում

Արեւիկ Բ. Մելիքեան
Ժամանակի ընթացքում մոռացութեան են մատնւում պատմական շատ իրադարձութիւններ եւ դէպքեր: Դրանք մոռացութիւնից փրկելու համար կանգնեցւում են յուշարձաններ եւ յուշաղբիւրներ, կառուցւում յուշահամալիրներ: Հիշողութիւնը փաստացի երեւոյթ է, որը պահպանում է յաւերժական կապը ներկայի եւ անցեալի միջեւ:

Մոմիկի ծաղկած 1302 թվականի ձեռագրում

Ինեսա Գ. Դանիելյան
Հայ միջնադարյան նշանավոր գրիչ, մանրանկարիչ, քանդակագործ և ճարտարապետ Մոմիկի գեղանկարչական գործունեության լավագույն դրսևորումը 1302 թ. Սյունիքի հոգևոր առաջնորդ Ստեփանոս Օրբելյանի պատվերով Նոր Կտակարանի ծաղկումն է (Երևանի Մեսրոպ Մաշտոցի անվան հին ձեռագրերի գիտահետազոտական ինստիտուտ-Մատենադարան, այսուհետ` Մատենադարան, հմր 6792):

Մաս առաջին. Երկրաշարժ

Արսեն Է. Հարությունյան
Միջնադարյան Հայաստանի պատմության գրավոր սկզբնաղբյուրների՝ վիմական արձանագրությունների և ձեռագիր հիշատակարանների հաղորդած տեղեկությունները վաղուց հայ և օտարազգի հետազոտողների ուշադրության կենտրոնում են: Դրանց արժևորման վկան դեռևս խորհրդային տարիներից հրատարակվող «Նյութեր հայ ժողովրդի պատմության» և «Դիվան հայ վիմագրության» մատենաշարերն են, որոնց ստվարածավալ հատորներում ժամանակագրորեն, իսկ վիմագրերի դեպքում՝ ըստ շրջանների/մարզերի, ամբողջացվում են հայ գրավոր մշակույթի նշխարները:

Կրկին Թումանյանի կենսաիմաստասիրության մասին

Արամ Գ. Ալեքսանյան
Հովհաննես Թումանյանի կենսաիմաստասիրությունը մինչ օրս չի դարձել առանձին հետազոտության թեմա, որովհետև Մեծ լոռեցու աշխարհայացքը և գեղարվեստական ժառանգությունը երբևէ չեն համակարգվել ու դիտարկվել եվրոպական իմաստասիրության համատեքստում։

Վարդան Զ. Պետրոսյան
Ընդհանուր առմամբ պատմահամեմատական հայերենագիտության մեջ հյ. խ [x]-ի նախաձև է համարվում հ.-ե. *kh հետնալեզվային շնչեղ խուլ հպականը: Հ. Աճառյանը, սակայն, նշում է խ [x]-ի հ.-ե. նախաձևերի շարք՝ *q (= *k2h), *k, *kh (= *k2h, *q2h, *qh): Դրանք գործնականում արտացոլվել են նրա «Հայոց լեզվի պատմության» 1-ին մասի համապատասխան բառացանկում և «Հայերէն արմատական բառարան»-ի բառահոդվածներում (հմմտ. խած-անել «խածել, կծել» < *kh􀆗d-, խարել «այրել, դաղել» < *qr􀔄-, *qor-, խոյլ «ուռուցք, պալար» <*qheul-, խստոր «սխտոր» < *skodoro-)4: Գ. Ջահուկյանի բառացանկը, որով մենք առաջնորդվում ենք, նշված բոլոր նախաձևերի փոխարեն ունի միայն *kh (իմա՝ *kh):

Աշխեն Էդ. Ջրբաշյան
20-րդ դարի արևմտահայ բանաստեղծության ամենանշանակալի դեմքերից մեկի` Դանիել Վարուժանի ստեղծագործությանը նվիրվել են բազմաթիվ գրքեր և ուսումնասիրություններ, համակողմանի քննության են ենթարկվել նրա կյանքի ու գործունեության դրվագներն ու հանգամանքները։ Վարուժանի պոեզիայի գաղափարական և գեղարվեստական ազդակների ուսումնասիրությունը զբաղեցրել է շատ բանասերների:

Աշոտ Ն. Հայրունի
19-րդ դարի երկրորդ կեսին ազգային փրկության ուղիների որոնման ճանապարհին Րաֆֆին պետք է առերեսվեր նաև տնտեսական հիմնա- խնդիրներին, որոնք մասնատված ու կոտորակված հայ ժողովրդի հանդեպ գործադրվող ճնշումների ուժգնացման պայմաններում ունեին ոչ միայն տնտեսական, այլև քաղաքական նշանակություն: Ուստի պատահական չէ, որ դրանք առանցքային տեղ են զբաղեցնում Րաֆֆու հրապարա- կախոսության մեջ։

Սմբատ Խ. Հովհաննիսյան
Երկրորդ աշխարհամարտից հետո Ֆրանսիայում պատմագիտական միտքը կրկին լրջագույն մարտահրավերների առջև էր կանգնել. ֆրանսիական պատմագիտությունն իր խնդրարկումների մեջ կրկին խճճել էր արևմտյան պատմական գիտակցությունը, որը հայտնվել էր ապագաղութացման (décolonisation) գործընթացի և թեքնաբանական հեղափոխության (révolution technologique) միջակայքում։ Անցումային մի շրջան, երբ, ինչպես նկատում է Լյուսիեն Ֆևրը, փլուզվում էր «աշխարհի տեսլականը», որը դուրս էր պրծել «կոպեռնիկոսների, կեպլերների, նյուտոնների, լապլասների կողմից հանճարեղորեն համակցված շրջանակներից»՝ մղվելով «հայտնի չէ, թե ուր, արտահոսքի արագությամբ»: