Author Archives: Admin

Մաս երկրորդ։ Մուտքի սյուները և հարավային պատը

Մայքլ Է. Սթոուն (Երուսաղեմ), Խաչիկ Ա. Հարությունյան

Սուրբ Հարության տաճարի հարավային մուտքը զարդարում են բուսական գեղեցիկ զարդաքանդակներով պսակվող մարմարյա 11 սյուներ, որոնք կանգնեցվել են շուրջ ինը դար առաջ և այսօր էլ մեզ ներկայանում են գրեթե անխաթար տեսքով. այդ զարդանախշ սյուները արդարացիորեն համարվում են խաչակրաց շրջանի ճարտարապետական արվեստի սքանչելի նմուշներ:

Վարդան Զ. Պետրոսյան
Հպաշփական հնչույթների առաջացումը սատըմ (satəm) խմբի հ.-ե. հին լեզուներում պատմահամեմատական հնդեվրոպաբանության մեջ մեկնաբանվել է իբրև հետնաքմային հպականների առաջին և երկրորդ քմայնացումների արդյունք, իսկ բնական լեզվաբանությունը դրանց ծագումը բացատրում է նախահնդեվրոպական լեզվի հետնաքմային հպականների հնչարտաբերական բնութագրերի քանակական կողմի զարգացումով:

Փիլիսոփա-բանաստեղծի ծննդյան 80-ամյակի առթիվ

Հռիփսիմե Ա. Զաքարյան

Մահվան առեղծվածը միշտ եղել և մնում է ինչպես գիտնականների (մահագիտություն, տանատոլոգիա (հին հուն․ θάνατος – «մահ», λόγος – «գիտություն»), այնպես էլ հանճարեղ ստեղծագործողների սևեռուն ուշադրության կենտրոնում, դարձել է նրանց մտորումների, ապրումների առարկան ու գրականության մեջ դրսևորվել այն ժամանակ, երբ ի հայտ է եկել ինքը՝ գրականությունը, և, պայմանավորված տվյալ ժողովրդի էթնոմշակութային առանձնահատկություններով, ընկալվել է որպես ողբերգական իրողություն կամ հակառակը:

Բանաստեղծի ծննդյան 80-ամյակի առթիվ

Ռազմիկ Դավոյանի բանաստեղծական ժառանգության մեջ թերևս ամենանշանակալիցը 1969 թ. հրապարակված «Ռեքվիեմ» պոեմն է, որը ոչ միայն հեղինակի, այլև հայ բանաստեղծական արվեստի նվաճումներից մեկն է: Վերլուծության այս փորձն առաջինն է մեր գրականագիտության մեջ, որը «Ռեքվիեմը» ներկայացնում ու արժևորում է Ռ. Դավոյանի աշխարհայացքի և պոետիկայի տեսանկյունից:

Մաս առաջին։ Գրության առիթն ու հանգամանքները

Գևորգ Ա․ Ճաղարյան

Վիկտորիանական դարաշրջանը, որ պարառում է 19-րդ դարի զգալի հատվածը, աննախընթաց փոփոխությունների ժամանակաշրջան էր Մեծ Բրիտանիայի ինչպես մասնավոր, այնպես էլ հանրային կյանքում։ Արդյունաբերական հեղափոխությունը, որ սկիզբ առավ 18-րդ դարի կեսերից ու տևեց ավելի քան մեկ դար, և հարդյունս որի Մեծ Բրիտանիան վերածվեց աշխարհի ամենահարուստ երկրի, առաջ բերեց նաև վիթխարի սոցիալական խնդիրներ, որոնք հետևանք էին քաղաքային արդյունաբերության սրընթաց զարգացման։

Շերիֆ փաշայի առեղծվածը

Արամ Ս. Սայիյան

Այս տարի լրանում է Սևրի պայմանագրի 100-ամյակը, ինչը կարևոր է ոչ միայն մեզ՝ հայերիս, այլև քրդերի համար, քանզի Փարիզի խաղաղության վեհաժողովն առաջին լուրջ քաղաքական հարթակն էր, որտեղ բարձրացվեց քրդական հարցը, և Սևրի պայմանագրով մասնակիորեն ճանաչվեց քուրդ ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքը:

Եվ հայ-բյուզանդական եկեղեցական հակամարտությունը 10-րդ դարի վերջին քառորդին

Վարդան Ա. Ալեքսանյան
10-րդ դարի վերջին քառորդին Բագրատունյաց թագավորությունը քաղաքական, տնտեսական և մշակութային վերելքի ուղին էր բռնել: Երկրի առաջընթացի գործում զգալի դեր ուներ հայոց եկեղեցին, որն ըստ կարելվույն աջակցում էր հայոց պետականության ամրապնդմանն ուղղված Բագրատունիների ջանքերին:

Բեռլինից մինչև Սևր

Սամվել Ա. Պողոսյան
Ուսումնասիրության նպատակն է վեր հանել, լուսաբանել և հասարակության ուշադրությանն արժանացնել Արևմտյան Հայաստանում հայկական ապագա ինքնավար կամ անկախ պետության տարածքային-աշխարհագրական ընդգրկման վերաբերյալ միջազգային դիվանագիտության պատկերացումների հոլովույթը Հայկական հարցի ձևավորումից մինչև Սևրի պայմանագրի ստորագրումն ընկած շուրջ 40-ամյա ժամանակահատվածում։

Մեզանում քչերը նկատեցին այն իրողությունը, որ Սևրի պայմանագրի 100-ամյակի նախօրեին Հայաստանի Տավուշի մարզի սահմանագլխին խաղարկված հուլիսյան ռազմաբախումի հետևանքով մեր տարածաշրջանը ներառվեց ռուս-թուրքական եղական նշանակության դիմակայությունների երկար շարքի մեջ, որոնք մեկ բորբոքվելու, մեկ մարելու նշաններ են ցույց տալիս Լիբիայում, Սիրիայում և այլ տարածաշրջաններում։ Ուստի, փնտրելով «ո՞վ էր մեղավոր» հարցի պատասխանը, ոմանք մոռացան պարզել, թե ւմ էր ձեռնտու տեղի ունեցածը, քանզի դրանից ակնհայտ կդառնար, որ Տավուշում իր ռազմական անկարողությունը ցուցադրած Ադրբեջանը հիմնավորապես պատանդառվեց Թուրքիայի կողմից, իսկ թուրք-ադրբեջանական զորավարժություններով ռարկայացած թուրքական սպառնալիքի հետևանքով մեզ էլ «իր թևի տակ առավ» Ռուսաստանը։ Բայց երկուսիս «վախերը ափելուց» հետո այս ռազմաքաղաքական ներկայացման զույգ ռեժիսորները այդպես էլ չեն կարողանում գտնել այն «Modus ivendi»-ն, որը նրանց անհրաժեշտ է լինելու 2021 թվականին նման գործարքների պատմական նախատի

Գևորգ Ս․ Խուդինյան
Մեր նախորդ հրապարակման մեջ («Թագավարակի գաղտնիքը» ցույց էինք տվել, որ որքան էլ փաստարկված լինեն համավարակի տարածման մեջ մեղավորներ փնտրելու փորձերը, ներկա պայմաններում նման դատողությունները մեզ շեղում են մարդկության առջև ծառացած լրջագույն պրոբլեմից՝ մարդու և բնության հարաբերությունների կարգաբերման խնդրից։ Ուստի մերժելով առողջապահական խնդիրների գլոբալիստական ու ռեգիոնալիստական մեկնաբանությունները՝ փորձել էինք համավարակի պատճառները սահմանազատել նրա հետևանքների քաղաքականացված գնահատականներից։