Author Archives: Admin

Ձևավորման և զարգացման պատմությունը

Սուրեն Ա. Մանուկյան
Ցեղասպանագիտությունը ուսումնասիրում է ցեղասպանության և որոշ այլ զանգվածային սպանությունների, մարդկության դեմ հանցագործությունների դեպքերը միջառարկայական, կարելի է ասել նաև` բազմաառարկայական հետազոտությունների միջոցով, որովհետև նեղ ակադեմիական առումով սա նոր գիտաճյուղ է, որը գտնվում է միաժամանակ մի քանի գիտությունների հետաքրքրությունների տիրույթում:

Շատերն են նկատել այն իրողությունը, որ Ղարաբաղյան բանակցային գործընթացում ստեղծված փակուղու խորացմանը զուգընթաց մեծանում է աշխարհաքաղաքական լարվածությունը ոչ միայն Արցախի, այլև Նախիջևանի շուրջը։

Տարոն Վ. Հակոբյան (Ստեփանակերտ)
Չնայած ԽՍՀՄ-ի գոյության 70-տարիների ընթացքում գործադրված բռնություններին ու հալածանքներինª արցախահայությունը երբեք չի դադարեցրել Մայր Հայաստանին միանալու իր համառ պայքարը։ Միութենական հանրապետության կարգավիճակ ունեցող Խորհրդային Հայաստանի և նրանից արհեստականորեն տարանջատված ու Ադրբեջանին բռնակցված Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար մարզի մերձեցման ու վերամիավորման քաղաքական ձգտումները Միացյալ Հայաստանի համար պայքարի յուրօրինակ դրսևորումն էին՝ ԽՍՀՄ բռնատիրական վարչակարգի պայմաններում։

Լիլիթ Հր. Հովհաննիսյան
1917-1920 թթ. հայոց պատմության ուսումնասիրության տեսանկյունից առաջնակարգ նշանակություն ունեն ԱՄՆ Պետական դեպարտամենտի փաստաթղթերը, որոնք լույս են սփռում Ռուսաստանից Անդրկովկասի անջատման ու տարածաշրջանի ժողովուրդների անկախության, Արևմտյան Հայաստանի ազատագրության և Հայաստանի Հանրապետությանը միավորելու, Հայաստանի Հանրապետության ու Թուրքիայի սահմանների վերաբերյալ ԱՄՆ նախագահ Վուդրո Վիլսոնիª նոյեմբերի 22-ի Իրավարար վճռի ընդունման, տարագիր հայերի հայրենադարձության կազմակերպման և այլ հիմնահարցերի վերաբերյալ ԱՄՆ-ի ու նրան դաշնակից Անտանտի պետությունների պաշտոնական դիրքորոշումների վրա: 

Արմեն. Ց. Մարուքյան
Հայաստանի Հանրապետության հռչակման պահից հայկական պետության առջև ծառացան Արևմտյան Հայաստանում և Օսմանյան կայսրության այլ տարածքներում հայ բնակչության բնաջնջման` Հայոց ցեղասպանության ծանր հետևանքները: Իրավիճակն ավելի էր բարդացել նրանով, որ օգտվելով ռուս-թուրքական ռազմաճակատից ռուսական բանակի հեռացումից` թուրքական զորքերը շարժվել էին դեպի Արևելյան Հայաստան` ձգտելով ավարտին հասցնել իրենց հայաջինջ քաղաքականությունը և վերջնականապես վերացնել համաթուրանական ծրագրերի ճանապարհին կանգնած «հայկական սեպը»:

Անցյալից՝ դեպի ապագա

Գևորգ Ս. Խուդինյան
Միացյալ Հայաստանի անկախության` 1919 թ. մայիսի 28-ի պետական ակտի ընդունման 100-ամյակի ոգեկոչումը մեզ համար ոչ միայն առանձին քաղաքական իրադարձության քննության առիթ է, այլև նրանով խորհրդանշվողª ազգի ու հայրենիքի միասնության քաղաքական կերպավորումների ու դրանց հիմքում ընկած գաղափարների բացահայտման հնարավորություն ինչպես հայոց պատմության ուսումնասիրության դիաքրոնիկ, այնպես էլ` սինքրոնիկ հարթությունների վրա։

Ռազմական գործողությունները Կովկասյան ճակատում 1914 թ. հուլիսից մինչև 1916 թ. ապ­րի­լի 26-ը
Տետր 3: 1915 թ. հունիսի 10-ից  մինչև հուլիս 10-ը

Ռուբեն Օ. Սահակյան
1915 թ. մայիսին Կովկասյան բանակի հրամանատարությունը որոշում է ակտիվացնել մարտական գործողությունները, որովհետև դաշնակիցներըª անգլոֆրանսիական զորքերն ու նավատորմը, 1915 թ. փետրվարից լայնածավալ ռազմարշավ էին նախաձեռնել Դարդանելի շրջանում, իսկ օսմանյան հրամանատարությունը ուժերի մեծ մասը կենտրոնացրել էր նեղուցները և մայրաքաղաքը պաշտպանելու համար:

Լիլիթ Հր. Հովհաննիսյան
Օրերս լույս է տեսել Հայոց ցեղասպանության պատմության և Հայոց պահանջատիրության հարցերով հետաքրքրվողների, ուսանողների և ընթերցողների լայն շրջանակի համար նախատեսված «Ցեղասպանության հետևանքով հայ ժողովրդի կորուստները և հատուցման կառուցակարգերի մեթոդաբանական հիմքերը» («Տիր» հրատարակչություն, 2019, 608 էջ) ծավալուն ուսումնասիրությունը:

Վահագն Դադրյանի պայծառ հիշատակին

Սուրեն Ա. Մանուկյան
Վահագն Դադրյանն այն գիտնականներից էր, ով արդեն իր երկրային կյանքի ընթացքում դասական էր դարձել: Մեզանից շատերը նրա աշխատանքներից տպավորված՝ ներգրավվեցին ցեղասպանագիտության ոլորտ, նրա մոտեցումները ամբողջ մի գիտաճյուղ ստեղծեցին, և նույնիսկ նրանք, ովքեր չէին կիսում Դադրյանի տեսական հիմնադրույթները, ընդունում էին նրա մեծությունը: Իսկ թուրքական ժխտողականության համար Վահագն Դադրյանը դարձել էր թիվ մեկ հակառակորդը:

Արթուր Ա. Հովհաննիսյան
20-րդ դարի հայ անվանի արվեստագետ Խորեն Տեր-Հարությանի ստեղծագործական ուղին սկզբնավորվել է Ջամայկա կղզում, զարգացում է ապրել Անգլիայում և Իտալիայում բնակություն հաստատելու տարիներին: Ավելի ուշ Խորեն Տեր-Հարությանը ստեղծագործել է նաև Հայաստանում, որտեղ առաջին անգամ կիրառել է վարդագույն տուֆը: