Category Archives: ՀԱՎԵԼՎԱԾ

Գեղամ Մ. Բադալյան
Շարունակելով Արևմտյան Հայաստանի պատմական աշխարհագրությանն ու ժողովրդագրությանը նվիրված մեր շարքը՝ ընթերցողի ու շա դրությանն ենք ներկայացնում Էրզրումի նահանգի արևելյան և հարա վային գավառները (թրք. kaza): Ներկա հոդվածում ընդդգրկված են հետևյալ վարչամիավորները՝ Բասեն, Թորթում, Նարիման կամ Մամրվան, Խնուս, Քղի կամ Կեղի (բոլորն էլ՝ Էրզրումի կենտրոնական սանջակում), ինչպես նաև՝ Բայազետ քաղաքը և համանուն գավառը, Դիադինը, Ղարա քիլի սան (Կարաքիլիսա), Ալաշկերտը և Դութաղը կամ Անթաբը (բոլորն էլ՝ նա հանգի 3-րդ՝ Բայազետի սանջակի կազմում):

Գեղամ Մ. Բադալյան
Շարունակելով նախաեղեռնյան շրջանի Արևմտյան Հայաստանի պատ մաժողովրդագրական նկարագրի բացահայտմանը նվիրված մեր ուսումնասիրության հրապարակումը՝ ընթերցողի ուշադրությանն ենք ներկայացնում Էրզրումի կամ Կարնո նահանգի (թրք. Erzurum vilâyeti) հայաբնակ բնակավայրերը:

Գեղամ Մ. Բադալյան
Ընթերցողի ուշադրությանն ենք ներկայացնում նախաեղեռնյան շրջանի Արևմտյան Հայաստանի ժողովրդագրական նկարագրի բացա հայտմանը նվիրված մեր ուսումնասիրության շարունակությունը, որում ներառված են Վանի նահանգի հարավ-արևմտյան, հա րա վային, մասամբ՝ հարավ-արևելյան գավառների գյուղական և քաղաքային բնակավայրերը։

Սուրէն Դ. Դանիէլեան
Դեռ 1920-ական թթ. երկրորդ կէսին, երբ նոր-նոր ուրուագծւում էր Նիկողոս Սարաֆեանի գրական ոճերի համակարգը, Յակոբ Օշականը նրան յղած նամակներում, մտերմիկ դիրքերից, փորձում էր կարգի բերել իր առերևոյթ դժգոհութիւնները, ժխտական լիցքեր ձեռք բերած նկատառումները, ուղղորդել նրան Սփիւռքի գրական նոր ծաւալուող խաչուղիներում: Ըստ էութեան՝ խիստ էին քննադատի դատումները. իբր ֆրանսահայ արուեստագէտը նոր նիւթ չի բերում, խօսքը ներքին կառուցում չունի, յաւակնոտ է գրական հարցադրումներում, մարդկանց չի ճանաչում, և այսպէս՝ ութ շարունակական, իրար շաղկապուած ենթակէտեր, որոնցից իւրաքանչիւրը մէկ այլ գրողի «տապալման» բաւարար հիմնաքար կարող էր լինել:

Մուշեղ Իշխանի ծննդյան 100-ամյակի առիթով

Վազգեն Ա. Գաբրիելյան
Գրողի դիմանկարի գծերն ու գույնե րը ամբողջացնելու համար նրան պիտի տեսնել իր ապրած տեղի ու ժամանակի մեջ, գործի ու նվիրումի շրջանակում, ապա՝ դրանցով իսկ պայմանավորված՝ իր ստեղծագործության թեմատիկ ու բովանդակային բազմազանության և արվեստի հիմնական հատկանիշների մեկ տեղումով: Սույն շարադրանքը հայ նորագույն գրականության նշանավոր դեմքերից մեկի՝ բանաստեղծ, արձակագիր, դրամատուրգ, գրականագետ ու հրապարակագիր Մուշեղ Իշխա նի գրական դիմանկարը ներկայացնելու նպատակն ունի, առիթը նրա մեկ դարյա հոբելյանն է:

Ծննդյան 100-ամյակի առիթով

Հայկ Ա. Համբարձումյան
Համո Սահյանին նվիրված բազմաթիվ ուսումնասիրությունների, բանաստեղծի անձի ու ստեղծագործության մեկնությունների ու գնահատանքի խոսքերի մեջ իր ճշգրտությամբ, նոր մոտեցումների ու ընթերցումների հնարավորություններ բացող խորքով առանձնանում է Հրանտ Մաթևոսյանի խտացումը:

Հովհաննես Շիրազի ծննդյան 100-ամյակի առիթով

Սամվել Պ. Մուրադյան
Ավելի քան կես դար ստեղծագործեց Հով հան նես Շիրազը՝ իր բա նաս տեղծություն ներով ու պոեմներով, ձեռքից ձեռք անցնող գրքերով, ան տիպ քերթվածներով ու գրեթե ամենօրյա հրապարակային ելույթներով մեծ ներգործություն ունենալով հայ կյանքի և հայ մարդու ազգային նկարագրի վրա։ Շիրազը պաշտեց հայրենիքն ու դաստիարակեց հայրե նա պաշտների սերունդներ, եղավ Սփյուռքի և Մայր հայրենիքի ամենա հուսալի կամուրջը, մաքառեց արտագաղթի ու ճերմակ ջարդի դեմ՝ դառնալով հայա պահպանության և ազգահա վաքի հզոր քարոզիչը:

Արեւմտյան Հայաստանում Հովհ. Թումանյանի 1914 թ. 17-ից – դեկտեմբեր 12-ի օրագրային գրառումների հիման վրա

Սուսաննա Գ. Հովհաննիսյան
Թումանյանի անձնական ճակատագրի եւ հարազատ ժողովրդի ողբերգության միաձուլվելու իրողությունն առավել ցայտուն դրսեւորվեց բանաստեղծի 1914-1915 թթ. ազգային-հասարակական գործունեության ընթացքում:

Շրջանակի խնդրի պատմամշակութային ասպեկտները տարածական և ժամանակային արվեստներում

Սլավի-Ավիկ Մ. Հարությունյան
Արվեստաբանության մերօրյա բոլոր ճյուղերում և մշակութաբանության ու փիլիսոփայության մեջ արդիական է մնում արվեստի սահմանների ուսումնասիրության խնդիրը. ինչի՞ց է սկսվում և որտե՞ղ է ավարտվում արվեստը, ի՞նչ բնագծեր են միմյանցից տարանջատում նրա առանձին ճյուղերը, ի՞նչ հարաբերությունների մեջ է արվեստի երկը սեմիոսֆերայում,- սրանք հարցեր են, որոնց մեկնաբանությունը կարևոր է ցանկացած գեղարվեստական ստեղծագործության վերլուծության համար:

Գևորգ Ս. Խուդինյան
Զավարյանի կյանքի ու գործունեության հիմնական շրջափուլերի և բնագավառների քննությանը նվիրված «Վէմ»-ի ներկա Հավելվածը անավարտ կլիներ, եթե վերջում չփորձեինք հստակեցնել, թե մեր օրերում ի՞նչն է ամենակարևորն ու հրատապը նրա հարուստ ժառանգության մեջ՝ իբրև հաջորդ սերունդներին ուղղված քաղաքական կտակի մարմն ավորում։