Author Archives: Admin

Անի Վ. Ղազարյան

Հայ ժողովրդի ազգային ազատագրական պայքարին նվիրված «Խենթը» և «Ուստա Կարո» վեպերում Րաֆֆին և Ավետիք Իսահակյանն ընտրել են իրենց գաղափարներն արտահայտող հերոսներին` Վարդանին ու Կարոյին, որոնք կերտում են այն իդեալական իրականությունը և հայրենիքի վաղվա օրը, ինչի մասին երազում էին ազատատենչ գրողները:
Հոդվածում զուգահեռներ են անցկացվում երկու ստեղծագործությունների գլխավոր հերոսների երազների միջև։ Ցույց է տրվում, որ Վարդանի և Կարոյի երազները լինելով Րաֆֆու և Իսահակյանի գաղափարական նպատակադրումների գեղարվեստական խտացումները, իրենց ազատագրական ակնկալություններով, կառուցվածքային տարրերով, պատկերային հենքով ստեղծագործական ազդակ են ստացել միջնադարյան քաղաքական տեսիլներից, որոնք պատմական իրադարձությունը մեկնաբանել են իբրև դարեր առաջ կատարված կանխատեսություն։

Մարինե Պ. Սարգսյան

Մեր նախորդ հոդվածում անդրադարձել ենք հայերեն հնատիպ գրքերի հիշատակարանների, բնագրերի հրատարակման հարցերին, որտեղ, որպես ուղեցույց ընդունելով ձեռագիր մատյանների, հիշատակարանների բնագրագիտական մշակման սկզբունքները, առաջարկել ենք դրանց տպագրության մեր տարբերակը:
Մեր թեկնածուական ատենախոսությունն առիթ տվեց զուգահեռաբար սկսելու հայերեն հնատիպ գրքերի հիշատակարանների ժողովածուի պատրաստումը՝ առաջնորդվելով հիմնականում «Հայ գիրքը» մատենագիտության առաջին հատորով։ Այստեղ առկա հիշատակարանները և նմանաբնույթ միավորները ստուգել-համեմատել ենք նկարագրությունների հիմք-գրքերի հետ։

Յուրի Ս. Ավետիսյան

Հայոց լեզվի տեսությունը տվել է ժամանակակից հայերենի քերակա- նության շատ վիճելի հարցերի պատասխանները։ Իհարկե, շատերի վերա- բերյալ էլ տակավին կան տարակարծություններ, որոնք ժամանակի ընթաց- քում կանցնեն քննարկումների ճանապարհ, կտրվեն պատասխաններ, կծնվեն նոր տարակարծություններ, և այսպես շարունակ։ Սա լեզվի տեսության զարգացման բնականոն ճանապարհն է։ Եվ լեզ- վի բոլոր մակարդակներում էլ կան հարցեր, որոնք առանձնապես ուշադ- րության չեն արժանացել կամ քննարկվել են ոչ բավարար չափով. միգուցե նաև այն պատճառով, որ համակարգային նշանակություն չեն ունեցել, կամ պարզապես դրանք հատուկ քննարկման առարկա դարձնելու առիթները չեն ներկայացել։ Ձևաբանական մակարդակում մենք առանձնացրել ենք դրանցից մի քանիսը՝ զրոն որպես թվական, մերոնք և ձերոնք բառերի խոսքիմասային պատկանելությունը։

Վարդան Զ. Պետրոսյան

Հին հայերենն ուներ տասնհինգ երկբարբառակերպ , որոնցից միայն վեցն էին սերում հ.-ե. երկբարբառային համակարգից (հմմտ. աւ (aṷ), եւ (eṷ), իւ (iṷ), ու (oṷ), այ (ai), ̭ոյ (oi)): Մյուսները կազմավորվել են հ.-ե. հիմք-լեզվից հայերենի առանձնանալուց հետո, որպես ինքնուրույն լեզու՝ նրա նախագրային շրջանի ավելի քան երկուհազարամյա պատմության հոլովույթում և իրենցից ներկայացնում են հնչյունափոխական (իմա՝ հնչույթափոխական) տարբեր գործընթացների արդյունք:

Սեյրան Զ․ Գրիգորյան

2023 թվականին լրացավ Խաչատուր Աբովյանի առեղծվածային անհետացման 175-ամյակը։ Նման տարելիցները ավելի են ուժեղացնում հետաքրքրությունը մեծ անհատի կյանքի և ստեղծագործության, հատկապես՝ նրա խորհրդավոր անհետացման փաստի նկատմամբ։

Վահրամ Ռ. Բալայան, Մելանյա Գ. Բալայան

2020 թ. սեպտեմբերին 27-ին սկսված ու 44 օր տևած ադրբեջանա-թուրքական ռազմական ագրեսիան և 2023 թ. սեպտեմբերի 19-ին սանձազերծված պատերազմական գործողություններն ու արցախահայության բռնի տեղահանությունը կործանարար հետևանքներ ունեցան հայ ժողովրդի համար: Չբավարարվելով այդ ամենով, Ադրբեջանը մշակութային արժեքները ոչնչացնելու լայնածավալ գործողություններ է ձեռնարկել՝ Արցախից հայկական հետքը վերացնելու համար: Թշնամու թիրախում առաջին հերթին հայտնվել են հայկական եկեղեցիները, վանքերը, խաչքարերը, մասնավորապես՝ Շուշիի Ղազանչեցոց Ս. Ամենափրկիչ Մայր տաճարը, որը 19-րդ դարի սկզբներից մինչև 2020 թ. ողբերգական դեպքերը մշտա- պես եղել է Արցախում ծավալված հոգևոր-մշակութային ու քաղաքական գործընթացների կիզակետում:

Սուրեն Ա. Մանուկյան

Ցեղասպանագիտությունը երիտասարդ գիտաճյուղ է, որը ձևավոր- վել է 1980-ականներին: Սակայն, ընդամենը քառասուն տարին բավարար էր, որպեսզի այս գիտաճյուղն իր ուրույն տեղը զբաղեցներ միջգիտակար- գային հումանիտար հետազոտական ուղղությունների շարքում:

Այս հոդվածի շրջանակում փորձ է արվում վերլուծել ցեղասպա- նագիտական հետազոտությունների զարգացումը և ներկայացնել ժամա- նակակից միտումները:

Հայոց պետականության անկման և թյուրքական բարբարոս ցեղերի ներխուժման արդյունքում հին աշխարհի ամենախիզախ ժողովուրդներից մեկի՝ հայերի՝ խեղճ ու հարմարվող ազգի վերածվելու պատմական իրողությունը կրկին հիշեցնում է իր գոյության մասին՝ անկախ Հայաստանում արձանագրվող մեծ ու փոքր ֆոբիաների տեսքով։ Ու քանի որ դրանից օգտվող մեր արտաքին թշնամիները նորից են ուզում չափել հայերիս վախերը, նրանց հոգեբանական հնարքները բացահայտելու և չեզոքացնելու համար պարտավոր ենք թերթել մեր ֆոբիաների պատմությունը։

Սիլվա Վ. Պապիկյան

Ինչպես հայտնի է, կա բառապաշարի հարստացման երկու ճանապարհ ներքին և արտաքին: Ներքին ճանապարհով բառապաշարը հարստանում է տվյալ լեզվի հնարավորություններով նոր բառեր կազմելու և բառիմաստի փոփոխության միջոցով:

Աննա Է. Հակոբյան

Սույն հոդվածը նվիրված է Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության՝ բարձրագույն իրավական մտքի մարմնավորում
համարվող տեքստի լեզվական որոշ առանձնահատկությունների
քննությանը և դրանց համարժեքության խնդրին հայերենում և անգլերենում:

Հոդվածում առանցքային ուշադրություն է դարձվում Սահմանադրության տեքստի հիմքում ընկած այն լեզվական առանձնահատկությունների վերհանմանը, որոնք իրավամտածողության տեսանկյունից տիպական և չափանշային արժեք ունեցող նշույթավորված լեզվական միավորներ են, որոնց շնորհիվ Սահմանադրությունը լեզվական տեսանկյունից ընկալվում է ոչ թե որպես լոկ տեքստ, այլ հատուկ նպատակաուղղվածություն ունեցող և արժեքային մի ամբողջական համակարգ ներկայացնող փաստաթուղթ։

Հոդվածում փորձ է արվում վեր հանելու և պարզաբանելու օրենսդրական տեքստերին հատուկ եզրույթները, լատինական փոխառությունները, եղանակավորող բայերի հաճախակի կիրառությունը, որոնք ուսումնասիրվել են իմաստային համարժեքության տեսանկյունից հայերեն և անգլերեն համարժեք տեքստերում։ Ստացված արդյունքները թույլ են տալիս եզրակացնել, որ հայերեն և անգլերեն օրենսդրական տեքստերը և Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության տեքստն ունեն բազմաթիվ լեզվական համընդհանրություններ և պայմանականություններ, ինչից կարելի է հետևություն անել, որ օրենսդրական տեքստեր թարգմանելիս պետք է մասնավորապես ուշադրություն դարձնել իմաստային ամբողջականությանը և տեղեկության ճշգրիտ փոխանցմանը, որոնք պայմանավորված են հատկապես նշույթավորված լեզվական միավորների հստակ և նպատակաուղղված կիրառմամբ թե՛ հայերենում և թե՛ անգլերենում: