Author Archives: Admin

«Պտույտ մը Պոլսո թաղերու մեջ»

Որպես ֆիզիոլոգիական ակնարկի ժանրի դասական օրինակ՝ «Պտույտ մը Պոլսո թաղերու մեջ» ակնարկաշարն ուշագրավ է համաշխարհային երգիծաբանության ասպարեզում և, ի դեպ, եզակի ամբողջ հայ գրականության համապատկերում։

Անցյալի գրականագիտությունն այս գլուխգործոց երկը չի դարձրել հատուկ ուսումնասիրության առարկա: «Պտույտի․․․» նկատմամբ հետաքրքրությունն անհրաժեշտաբար ծագեց մեր օրերում, և նորահայտ բազմաթիվ փաստերի հայտնաբերմամբ ու համադրմամբ (25 նոր ակնարկների տարբերակներ) առաջին անգամ ստեղծվեց այդ ստեղծագործության գիտական ամբողջական պատմությունը։ Իսկ Պարոնյանի այս գլուխգործոցն անտարակուսելիորեն ունի արդիական հնչեղություն․ նրանով կարելի է վերականգնել Արևելքի և Արևմուտքի հատման կետում գտնվող Կոստանդնուպոլսի՝ XIX դարի երկրորդ կեսի գեղարվեստական կենսապատումը՝ հագեցած խոր վավերականությամբ ու գունագեղ միջավայրով։ Բնավ պատահական չէ, որ «Պտույտ․․․»-ը թարգմանվել է թուրքերեն և լույս տեսել Ստամբուլում: 2014 թվականին այս երկն ընդգրկվել է Թուրքիայում ամառվա ընթացքում ընթերցողներին առաջարկվող լավագույն գրքերի ցանկում:

Ինչպես հաղորդում է «Արմենպրեսը», ցանկը կազմել է թուրքական «Հուրիեթ» թերթը`խորհուրդտալով այն կարդալ ամառային արձակուրդներին՝ «որպես լավագույն դեղամիջոց այն ընթերցողների համար, որոնք որոշել են արձակուրդն անցկացնել Ստամբուլում»։ ««Պտույտ մը Պոլսո թաղերու մեջ» գրքում Հակոբ Պարոնյանը երգիծանքով պատմում է Պոլսո 34 թաղամասերի հասարակական և բակային կյանքի, պոլսահայ հասարակության խնդիրների նկատմամբ հայ ղեկավարության անտարբերության, դասակարգային տարանջատման ստեղծած հակասությունների մասին։ Պարոնյանը կօգնի, որպեսզի այլ աչքով նայեք քաղաքի անցյալին, որը կորցրել է իր գույները, ուրվագիծը, կերպարը, անգամ` իր ժողովուրդների մեծ մասին» («Արմենպրես», 2014),- նշվում է գրքի ծանուցագրում: Ուստի մեր ուսումնասիրությունն էլ միտված էր վեր հանելու մեծ քաղաքի պատկերման պարոնյանական սկզբունքները, խնդրո առարկա երկի գաղափարագեղարվեստական առանձնահատկությունները և արժեքաբանական համակարգը:

Հոդվածում քննվում են հայ գրականության մեջ արիական սրբազան խմիչքի պատկերման և իմաստավորման հարցերը։ Սոմա և Հոմա անուններով հայտնի հնդիրանական սրբազան բույսի, ծիսական խմիչքի և աստվածության պատկերները, ծագելով համապատասխանաբար հին հնդկական «Ռիգվեդա» և հին իրանական «Ավեստա» սուրբ գրքերից, իմաստավորվել են հին աշխարհի և նոր ժամանակների մտածողների կողմից։ Սույն ուսումնասիրության մեջ հայ գրականության համապատասխան երկերը, հատկապես Եղիշե Չարենցի «Սոմա» պոեմը դիտարկվում են համաշխարհային դիցաբանության և գրականության համատեքստում։ Առավել մեծ ուշադրություն է դարձվել սրբազան խմիչքի իրանական դրսևորմանը՝ Հոմային, որը ավելի քիչ է ուսումնասիրվել հայ գրականագիտության մեջ։ Քննվում են Ղևոնդ Ալիշանի, Րաֆֆու, Դանիել Վարուժանի, Լեոյի և ուրիշ հեղինակների գործերում տեղ գտած զրադաշտական շերտերը և դրանց առնչությունը «Ավեստա» սրբազան գրքի հետ։ Հոման և զրադաշտականությունը պատմահամեմատական և միֆոլոգիական սկզբունքներով զուգադրվում են անտիկ պատմագիրների (Հերոդոտոս, Պլուտարքոս), միջնադարի և նոր ժամանակների համաշխարհային գրականության նշանավոր դեմքերի՝ Ֆիրդուսու, Գեորգ Էբերսի, Գյուստավ Ֆլոբերի գեղարվեստական պատկերների հետ։ Առանձին բաժնով ներկայացված է ռուս խորհրդապաշտ բանաստեղծ Կոստանդին Բալմոնտի ժառանգության զրադաշտական շերտը։ Հոդվածը գրված է միջգիտակարգային կապերի ընդգծման սկզբունքով։ Լինելով հիմնականում գրականագիտական՝ այն օգտագործում է նաև կրոնի պատմության և փիլիսոփայության, համեմատական առասպելաբանության, հոգեբանության մեթոդները։ Մեթոդաբանական հիմքերի առումով ելակետային դեր են խաղացել գերմանացի արևելագետ Ֆրիդրիխ Վինդիշմանի, «Ավեստայի» թարգմանիչ Ջեյմս Դարմեստետերի, ռուս բանասեր Դմիտրի Օվսյանիկո-Կուլիկովսկու դրույթները։ Երևույթի իմացաբանական արժեքը բացահայտելու համար ուղեցույցի դեր են խաղացել Հեգելի փիլիսոփայական և Կարլ Յունգի հոգեվերլուծական բնութագրումները։ Հոդվածի գլխավոր նպատակն է ցույց տալ, որ Չարենցի «Սոմա» պոեմը դիպված չէ, այլ Հոմա-Սոմա արիական սրբազան խմիչքի ու նրա պաշտամունքի հետ հայ գրականության ունեցած սերտ առնչություններով բացատրվող օրինաչափ երևույթ։

XII դարի վերջին տասնամյակում և XIII դարի առաջին տասնամյակում Հայաստանի փաստացի անկախությունը վերականգնած շահնշահ Զաքարե Երկրորդ Զաքարյանը իր հիմնած Հայաստան-Հայքի թագավորությունում իրականացրել է վարչատարածքային բարեփոխումներ և երկրի ներսում ստեղծված առանձին վարչական միավորներին տվել կողմնակալություն, դրանց ղեկավարներին՝ կողմնակալանունները՝ նրանց շնորհելով իշխանաց իշխանի աստիճան-կոչում: Այս վառչատարածքային միավորները, լինելով XIII դարի պատմաքաղաքական իրավիճակի արգասիք, ամբողջովին արտացոլում էին երկրի ղեկավարի պետություն կերտելու մոտեցումները: Թեև այդ ժամանակի հայկական իրականության մեջ դրանք նոր երևույթ էին, այնուամենայնիվ ունեին իրենց պատմական նախադեպերը:

Եթե անդրադառնանք Մուսա Լեռան մասին գրքին, ապա կհասնենք մեդիումի և հիշողության թեմաներին։ Ցանկացած բան կարող է դառնալ մեդիում, սակայն դա չի նշանակում, որ դրա բովանդակությունը դառնում է կամայական։ Նշանների փոխկապակցված գոյության անթիվ հնարավորությունները սահմանափակվում են գործողության պահանջով, որը ընդհատում է այդ գործընթացը։ Համաստեղությունները (ըստ Վալտեր Բենյամինի) ձևավորում են մի շարք՝ դիտարկված հայկական ներքին հայացքի տեսանկյունից, որը խոստանում է նույնի հավերժական վերադարձը։

Երբ ամեն ինչ ունի նույն ազդեցությունը, առանձին իրադարձության ծագման հարցը դառնում է ուշագրավ։ Սակայն այդ ծագումը չպետք է փնտրել որպես բացարձակ սկիզբ։ Ավելի ճիշտ կլինի դիտարկել, որ յուրաքանչյուր իրադարձություն ունի իր ներհատուկ ծագումը, որը կարելի է հայտնաբերել անհատական մտածողության մեջ և դրա համախմբված նախադրյալներում։

Իրադարձության ծագման հարցը կարելի է դիտարկել Արցախի օրինակի միջոցով՝ հարցադրելով, թե ինչ արձագանք է (ըստ Վալտեր Բենյամինի ըմբռնման) առաջացնում Արցախի կորուստը Հայաստանի կառավարության քաղաքականության մեջ։ Այդ նպատակով նկարագրվում են մի շարք հիշողութենական ծեսեր և իրադարձություններ՝ ներկայացված որպես վերափոխման նշաններ այդ փոփոխությունների համատեքստում։ Հիշողության քաղաքականության ներկայիս փոփոխությունը վերլուծվում է համակարգային տեսության շրջանակում՝ դիտարկելով սոցիալական համակարգի հնարավոր ապակայունացման հնարավորությունները։

Ներկա հրապարակումը բացահայտում է մոտ մեկ տասնամյակ առաջ Չինաստանի և ապա Ռուսաստանի ղեկավարության հանդեպ Ռ. Էրդողանի կիրառված քաղաքական շանտաժի տեխնոլոգիաները և դրանք համեմատում գերտերությունների հակասություններից օգտվելու՝ Անկարայիվերջին փորձերի հետ։

Հիշեցնենք, որ տարիներ շարունակ Չինաստանին Սինցզյանում ցեղասպանություն իրականացնելու մեջ մեղադրող Ռ. Էրդողանը 2017 թվականին կարողացավ լեզու գտնել նրա հետ «եղբայր ույղուրներին» զոհաբերելու միջոցով, իսկմինչ այդՍիրիայի սահմանին ռուսական ինքնաթիռ խոցելուց հետո շահավետ գազային պայմանագրեր կնքեց Ռուսաստանի հետ ու միևնույն ժամանակ ամրապնդեց «եղբայր Իլհամի» դիրքերը Հարավային Կովկասում։ Այժմ էլ ԱՄՆ-ի հետ տարիների լարված հարաբերություններից հետո Ռ. Էրդողանը հասնում է Սիրիայում իր հաստատած «եղբայր Աշ Շարաայի» ցեղասպանական վարչակարգի լեգիտիմացմանն ու միևնույն ժամանակ փորձում է հորինել Ղրիմի ռուսական կարգավիճակի դիմաց «Զանգեզուրի միջանցք» ստանալու տարբերակը։

Հրապարակման մեջ ներկայացվում է,որ գերտերությունների թուլությունների վրա խաղացող Ռ. Էրդողանը փորձում է նաև վարպետորեն օգտագործել ամերիկյան նոր վարչակազմին բնորոշ պարզունակ օգտապաշտութունը, ինչը կապված է ԱՄՆ-ի պետական պարտքի զսպման ու դոլարի արժեզրկումը կանխելու նպատակների հետ։Ներկա տարեսկզբին Թրամփի վարչակազմըդեռ չէր հասցրելհստակեցումներ մտցնելամերիկա-չինական հարաբերություներում,երբ առաջացած ճեղքի մեջ տեղավորվելու համար Թուրքիայի նախագահն ապրիլի 22-ին Չինաստանայցելած Իլհամ Ալիևի միջոցով պաշտոնական Պեկինին հիշեցրել էթուրք-չինական 2017 թվականի համաձայնու թյամբ նախատեսված փոխադարձ պարտավորությունների մասին՝ Ադրբեջանին նույնպես դարձնելով դրանց մասնակիցը։ Ի նկատի ունենալովռուս-ամերիկյան հարաբերությունների բարելավման անխուսափելիությունից բխող՝ «Անտանտա-2»-ի ձևավորման հեռանկարը, Թուրքիանորոշակի անվտանգային երաշխիքներէ կորզել Չինաստանից՝ իր տարածքային ամբողջականութան պահպանման հարցում։ Պարզ է, որ այժմԱդրբեջանին խաղի մեջ մտցնելուց հետո, դրանք օգտագործվելու են Հարավաին Կովկասում Չինաստանին միջանցքներ փորող գործիքի վերածելու համար։

Եզրակացությունը բացահայտում է այն իրողությունը, որ նախկին երկբևեռ աշխարհակարգի վերականգնման հետ կապվող Թուրքիայի ղեկավարության հույսերն առայժմ լուրջ հիմքեր չունեն։ Գլոբալ մակարդակում մրցակցութունը ծավալվում է ոչ թե քանակական, այլ որակական ռեսուրսների շուրջ, որոնցից երկրորդի առյուծի բաժինը մնում է ԱՄՆ-ի վերահսկողության տակ։ Ավելին՝ Թուրքիայի բազմաբևեռ խաղերը արդեն սկսել են անհանգստացնել նրա հովանավոր Մեծ Բրիտանիային։ Ուստի նախապես տեղակ լինելով իր հին բարեկամի՝ բրիտանական հետախուզության ղեկավար Ռիչարդ Մուրի առաջիկա հրաժարականի մասին, Ռ. Էրդողանը դեռ անցած տարեվերջից սկսել է քայլեր ձեռնարկել քրդական հարցի լուծման համար։

Ղազարոս Աղայանի «Երկու քույր» վեպում եվ բանահյուսական մշակումներում

Այս վերլուծությունը նպատակ ունի կանխասացության փիլիսոփայության ընկալումների համատեքստում քննել երազի տեսական հարցադրումները հայ անվանի հեղինակ Ղազարոս Աղայանի «Երկու քույր» վեպում և բանահյուսական մշակումներում: Դրանք անմիջականորեն կապված են նաև մարդու տարբեր հոգեբանական գործառույթների հետ: Տրվել են նաև կանխասացության ծիսակարգային դրսևորումները, երազ-հնարք, միջնորդ ձայն, հեռազգայական կապ, երազ-ներազդեցություն-հեղինակ-արարում հասկացությունների սահմանումները: Ուսումնասիրության մեջ ընդգրկված «Երկու քույր» վեպի և բանահյուսական մշակումների վերլուծության ընթացքում երազը դիտարկվել է որպես փիլիսոփայական մեկնակետ: Կիրառվել են կառուցվածքային, հերմենևտիկական, միֆաքննադատական, պատմահամեմատական մեթոդները։ Ուսումնասիրությունը միջգիտակարգային է: Նյութը վերլուծվել է փիլիսոփայության, գրականագիտության և հոգեբանության միջև փոխադարձ կապերի և առնչությունների համատեքստում: Ուսումնասիրությունը չունի նախադեպ:

Աղայանի ստեղծագործության ընտրությունը պատահական չէ, քանի որ նրա ժառանգությունը առանձնանում է հեղինակային և գեղարվեստական հնարքներով, իրապատում և հրաշապատում այլաբանական պատկերներով: Աղայանը հաճախ իր երկերը հագեցնում է տարատեսակ երազային այլաբանություններով և հնարքներով՝ այդպիսով՝ մի կողմից սրելով ընթերցողի հետաքրքրությունը, դիպաշարին հաղորդելով խորհրդավորություն և տալով ապագա զարգացումների մասին տեղեկություններ, մյուս կողմից՝ բացելով երազային աշխարհի դռները: Այդ հնարքը հնարավորություն է տալիս հերոսներին առանց կաշկանդումների շարժվել տարածաժամանակային սահմաններից դուրս մի աշխարհում, որտեղ կյանքը չի հետևում որևէ սահմանված օրենքի։

Երազների աշխարհը բազմաշերտ համակարգ է, որը միաժամանակ տեղեկատվության անսպառ աղբյուր է երազը տեսնողի մասին, հետևաբար լիարժեք քննության և մեկնաբանության դեպքում hնարավոր է բացահայտել և ամբողջացնել դրա ոչ միայն փիլիսոփայական ընկալումները, այլև հոգեբանական նկարագիրը:

Աղայանի գեղարվեստական երկերը թույլ են տալիս խորքային պատկերացում կազմել նաև գեղարվեստական տեքստի շրջանակում իրականի և երևակայականի սահմանների դրսևորումների վերաբերյալ։

Քննելով երազատեսության փիլիսոփայական և հոգեբանական ընկալումները և դրսևորումները Ղազարոս Աղայանի «Երկու քույր» վեպում և բանահյուսական մշակումներում՝ հանգում ենք այն եզրակացության, որ թե՛ երկում, և թե՛ հեքիաթների սյուժեներում գլխավոր կերպարների գործողությունները հաճախ ուղեկցվում են կանխասացական և ապագան գուշակող իրադարձությունների վերաբերյալ տեղեկություններ հաղորդող երազներով: Դրանք հերոսներին օգնում են կողմնորոշվել իրական կյանքում, ընդունել ճիշտ և նպատակահարմար որոշումներ, ձեռք բերել որևէ հրաշագործ կենդանի կամ իր, նախապես իմանալ երազում հայտնված հարսնացուի կամ փեսացուի անունը և նրա գտնվելու վայրը, օգնում են հերոսին նաև մի իրականությունից անցնել մեկ այլ իրականություն և կապ հաստատել այլաշխարհային խորհրդատուների հետ։ Վերոհիշյալ երկերի քննությունը ցույց տվեց նաև, որ երազը ոչ միշտ է ունենում կանխասացական-կանխագուշակող, հեռազգայական կամ հանդերձյալ աշխարհի հետ կապ հաստատող բնույթ․ այն պատկերների և մտքերի տեսքով կարող է արտացոլել հերոսների անգիտակցականում թաքնված մտքերը, գաղափարները և հույզերը:

Աղայանի գեղարվեստական «Երկու քույր» վեպի և բանահյուսական մշակումների քննությունը ցույց է տալիս նաև, որ երազը, լինելով իրական և երևակայական աշխարհների միջանցիկ սահման, սոսկ ֆիզիոլոգիական վիճակ չէ, որում մարդը հայտնվում է ամեն գիշեր: Այն միևնույն ժամանակ դիպաշարային կանխասացական հնարք է, որը որպես գեղարվեստական արտահայտչամիջոց, երկի սյուժեն պատում է խորհրդավորությամբ՝ նախապատրաստելով ընթերցողին երկի սյուժետային հետագա զարգացումներին:

Երազի հնարքը հնարավորություն է ընձեռում նաև ընթերցող-հետազոտողին խորապես պատկերացնելու կերպարների անհատականությունները և ներաշխարհները, ինչպես նաև՝ նորովի մեկնաբանելու երազի արտացոլումները ժողովրդական պատկերացումներում և հայկական մշակույթում:

Անտիպ վաւերագրերի հիման վրայ

Ամերիկեան հողի վրայ Հայ Առաքելական եկեղեցու (ՀԱԵ) Ամերիկահայոց առաջնորդական թեմը հիմնադրուել է 1898 թուականին։ Այս առիթով՝ Ամենայն հայոց կաթողիկոս Մկրտիչ Ա. Վանեցու կոնդակով «այցելու հովութիւնը» վերածւում է առաջնորդութեան։ Կոնդակի մէջ նշւում է. «Աշխարհիս բռնութեան փոթորիկը ամեն կողմ տարեր, ցրուեր էր զհայն իւր հայրենի հողէն։ Հեռաւոր Ամերիկան էր մնացեր ազատ այդ հոսանքէն, եւ ահա վերջին տարիներս այդ տեղ եւս լեցուեց հայն. եւ այն՝ միանգամայն եւ մեծ բազմութեամբ»։

20-րդ դարասկզբին սկսեց ստուարանալ հայութեան թուաքանակը ԱՄՆ արեւմտեան նահանգներում, նախեւառաջ՝ Կալիֆոռնիայում։ Ստուարացող եւ տնտեսական առումով կայացող համայնքի մէջ բազմաթիւ գործոնների հանրագումարը աստիճանաբար հասունացրեց արեւմտեան ափում առանձին, ինքնուրոյն առաջնորդական թեմ ունենալու խնդիրը: ԱՄՆ Արեւմտեան թեմը հիմնադրուեց Ամերիկահայոց թեմի հիմնադրումից մօտ 30 տարի անց՝ 1927 թվականին։ Դրան նախորդող շրջանի անցուդարձերի ու քայլերի մասին է մեր այս հրապարակումը՝ ցոյց տալու համար, թէ 1910-1920-ական թուականներին ինչ ճանապարհ է անցել Արեւմտեան ափի հայութիւնը մինչեւ թեմի պաշտօնական հիմնադրումը։

«Կովկասի տեղավայրերի ու ցեղերի նկարագրության նյութերի համահավաք ժողովածու» ռուսալեզու մատենաշարի էջերում»

2023 թ. տարեվերջին ՀՀ ԳԱԱ Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի գիտական խորհրդի որոշմամբ և ՀՀ Գիտության պետական կոմիտեի գործուն աջակցությամբ (21T-6B290 գիտական թեմայի շրջանակներում) լույս է տեսել «Կովկասի տեղավայրերի ու ցեղերի նկարագրության նյութերի համահավաք ժողովածու»-ի 46 հատորներում ամփոփված՝ հայ ժողովրդական բանահյուսությանը վերաբերվող նյութերի ծավալուն ժողովածուն։

Ցարական Ռուսաստանի Կովկասյան ուսումնական շրջանի վարչության նախաձեռնած այս բազմահատոր ռուսալեզու մատենաշարը հրատարակվել է Թիֆլիսում 1881-1915 թվականներին։ Լույս են տեսել 44 հատորներ՝ յուրաքանչյուրը բաղկացած երկու կամ երեք մասերից, միջին ծավալը՝ 500 էջի սահմաններում: Հայ ժողովրդական բանահյուսության նյութերն այստեղ հրապարակվել են ռուսերենով, հին ուղղագրությամբ: Առաջին համաշխարհային պատերազմի պատճառով բազմահատորյակի հրատարակությունը դադարեցվել է: Իսկ 1926 և 1929 թվականներին լույս են տեսել մատենաշարի վերջին՝ 45 և 46-րդ թողարկումները, որից հետո այն ամբողջությամբ կասեցվել է ֆինանսական խնդիրների պատճառով:

Յուրի Ավետիսյանի «Ժամանակակից հայոց լեզու. ձևաբանություն» գրքի մասին

Հայոց լեզվի ձևաբանությունը ներկայացնող վերջին դասագրքից հետո հետազոտության այս ոլորտում շուրջ կեսդարյա լռությունը խախտվեց համանուն նոր գրքի հրատարակությամբ: Եվ սա ոչ թե ընդամենը հերթական գրքի լույս ընծայման իրադարձություն է հայերենագիտության մեջ, այլ գիտական առաջընթաց. գիրքը ասես պաշտոնապես ազդարարում, հաստատում է այն, որ հայոց լեզուն իր գոյության նոր շրջափուլն է ապրում:

Ժամանակակից հայոց լեզվի ձևաբանության մասին նոր աշխատությունը հետաքրքրական է և՛ գիտական, և՛ կրթական տեսանկյուններից: Այն միավորում է հայերենի ձևաբանության ուսումնասիրության դաշտում ստեղծված ավանդույթներն ու նոր ժամանակների լեզվական թելադրանքը՝ հնարավորություն տալով ժամանակակից ընթերցողին նոր տեսանկյունից նայելու մայրենիի ձևաբանական համակարգին՝ հայացքը չկտրելով նրա պատմությունից։

Թվայնացման համաշխարհային փորձը ցույց է տալիս, որ սոցիալական պաշտպանության համակարգերի թվային փոխակերպումը լուրջ առաջընթաց է հանրային ծառայությունների մատուցման բարելավման տեսանկյունից, ինչը մեծապես պայմանավորված է տեխնոլոգիական առաջընթացով, ինչպես նաև արդյունավետության, հասանելիության ու թափանցիկության նկատմամբ մեծացող հանրային պահանջով: Պետական կառավարման համակարգերը առավել լայնորեն են կիրառում թվային գործիքները՝ ծառայությունների մատուցման գործընթացը պարզեցնելու նպատակով․ այնուամենայնիվ, անցումը թվայնացման, որը մեծապես արագացավ COVID-19 համաճարակի հետևանքով, առաջացրել է այնպիսի մարտահրավերներ, ինչպիսիք են անձնական տվյալների պաշտպանության խախտումները, բացառումը և քաղաքատնտեսական խոչընդոտները:

Սույն հոդվածը ուղղված է վերոնշյալ միտումների մանրամասն վերլուծությանը` ուշադրության կենտրոնում ունենալով Հայաստանի Հանրապետության միասնական սոցիալական ծառայության (ՄՍԾ) թվայնացմանը առնչվող հիմնահարցերը: Չնայած թվային փոխակերպման հստակ առավելություններին՝ սոցիալական ծառայությունների ամբողջական թվայնացումը դեռևս մարտահրավեր է զարգացող երկրների համար, իսկ առկա ոլորտային ուսումնասիրությունները ամբողջապես չեն բացահայտում այդ երևույթի բազմակողմանի ազդեցությունները: Այս հոդվածն անդրադառնում է այդ բացին՝ ընդգծելով և՛ առավելությունները, ինչպիսիք են բարձրացված արդյունավետությունն ու հասանելիությունը, և՛ մարտահրավերները, ներառյալ՝ թվային բացառման և տվյալների պաշտպանության խախտումների վտանգները:

Հոդվածի արդիականությունը պայմանավորված է նրա համապարփակ մոտեցմամբ՝ համակցելով թվային փոխակերպման միջազգային միտումները ՄՍԾ-ի թվայնացման հրամայականների հետ: Այն վերհանում է թվայնացման գործընթացի հաջողությունը պայմանավորող գործոնները, ինչպիսիք են իրավական բարեփոխումները, թվային գրագիտության բարձրացումը և ենթակառուցվածքների բարելավումը, որոնք պետք է ուղենիշ ծառայեն քաղաքականություն մշակողների և կիրարկողների համար: