Author Archives: Admin

Արարատ Մ. Հակոբյան

Հայաստանի երրորդ հանրապետության երեք տասնամյակներում պատմագիտության զարգացման համար ստեղծվել են քիչ թե շատ նպաստավոր միջավայր ու պայմաններ: Սակայն մեզանում նորը դանդաղ է արմատավորվում. շարունակվում են պահպանվել մարքս-լենինյան մտածելակերպի կաղապարները, չեն նկատվում արդի գիտության եվրոպական չափորոշիչներին մոտենալու ձգտումներ:

Էդգար Գ․ Հովհաննիսյան

Կիլիկիայից Մեծի Տանն Կիլիկիո կաթողիկոսության տարագրությունից հետո Էջմիածին-Անթիլիաս հարաբերություններում տեղի ունեցան էական փոփոխություններ, ուստի 1920-1940-ական թվականներին երկու կաթողիկոսական աթոռների հարաբերությունները դրականորեն տարբերվում էին դրանից առաջ և հետո ընկած շրջաններից։ Այլևս չկար Ամենայն հայոց կաթողիկոս Գևորգ Դ. Կոստանդնուպոլսեցու (Քերեստեճյան) և Կիլիկիո կաթողիկոս Մկրտիչ Ա․ Քեֆսիզյանի կաթողիկոսության շրջանի լարված և անառողջ մթնոլորտը։ 1920-1930-ական թթ․ Էջմիածին-Անթիլիաս հարաբերություններում ստեղծված բարվոք վիճակը պայմանավորված էր մի շարք հանգամանքներով։

Ժամանակակից քաղաքակրթության ոգին բնորոշող գիտական ու տեխնոլոգիական աննախադեպ նվաճումները, կեցության գոյաբանական հիմունքների վիրտուալացումը, մարդկային հարաբերությունների այլակերպումներն ու նմանատիպ այլևայլ երևույթները, որոնք այլևս մեր բնական գոյընթացի մշտական ուղեկիցներն են, պահանջում են նորովի իմաստավորել գոյություն ունեցողի, հնարավորի և թույլատրելիի սահմանների հարցերը։ Խնդիրն այն է, որ սրընթաց փոխվող աշխարհում քաղաքակրթական, մարդաբանական ու սոցիոմշակութային սահմաններն ու սահմանագծերն այնքան արագ են փոխվում, կյանքն ինքնին այնքան սահմանազանցական է դարձել, որ երբեմն դժվար է որոշել «այստեղ ու հիմա» ապրող մարդու տարածական ու ժամանակային կոորդինատները։

Որակական ռեսուրսների՝ մարդկային մտքի ու նորագույն տեխնոլոգիաների ասպարեզում իր հնարավորությունները չօգտագործելու պատճառով 2020-ին ռազմաքաղաքական պարտություն կրած, իսկ 2023-ին Արցախի հայաթափման փաստին մատների արանքով նայած Հայաստանն այսօր հայտնվել է մի նոր մարտահրավերի՝ կոգնիտիվ պատերազմի1 (cognitive warfare) առաջ։

– Թիվ 2 (86), ԱՊՐԻԼ-ՀՈՒՆԻՍ 2024

– Թիվ 1 (85), ՀՈՒՆՎԱՐ-ՄԱՐՏ 2024

Ամփոփում

Հայկանուշ Ա․ Շարուրյան
Բանաս․ գիտ․ թեկնածու

Ռուզան Ռ․ Ղազարյան
Բանաս․ գիտ․ թեկնածու

Սույն հոդվածը՝ «Սպասման հիմնախնդիրը Պիեռ Լոթիի և Գրիգոր Զոհրապի երկերի համատեքստում», նվիրված է գեղարվեստական գրականության մեջ կնոջ սպասման և հավատարմության թեմայի քննությանը։

Սպասման թեման հավերժական հիմնախնդիր է, որը բազմիցս արծարծվել է համաշխարհային գրականության մեջ։ Այն ունի հոգեբանական խոր արմատներ, ինչն էլ այս ուսումնասիրության խնդրո առարկան է։ Սպասումն առաջ է բերում բազմաբնույթ հուզումների խառնարան, ինչպես, օրինակ, կարոտ, համբերություն, տոկունություն, հուզական ցնցումներ և այլն։ Այս ամենն էլ ցայտունորեն արտահայտված են թե՛ ֆրանսիացի գրող Պիեռ Լոթիի և թե՛ արևմտահայ «նորավեպի իշխանի» կամ «հայ Մոպասանի»՝ Գրիգոր Զոհրապի երկերում։

Քննության առնելով մասնավորապես Պիեռ Լոթիի «Իսլանդացի ձկնորսը» խորագրով վեպն ու Գրիգոր Զոհրապի «Այրին» նովելը՝ հոդվածագիրները փորձել են պատկերել երկու բացարձակապես տարբեր միջավայրում գտնվող կանանց մտատանջող միևնույն խնդիրը, այն է՝ ընտանիքը լքած ամուսնուն սպասելու ծանր ու հոգեմաշ պարտականությունը։

Վերոնշյալ երկերի մանրամասն ուսումնասիրությունն ու համեմատությունը բացահայտում են գրական երկու հերոսուհիների թե՛ ակնհայտ նմանությունները և թե՛ տարբերությունները։ Դրանք, անշուշտ, պայմանավորված են մշակութային՝ միմյանցից խորապես զանազանվող միջավայրերով։ Երկու գրողներն էլ առավելագույնս ընդգծել են կնոջ հավատարմության և անսահման համբերատարության թեման։ Եթե Լոթիի հերոսուհին, հստակ գիտակցելով հանդերձ, որ թեև ձկնորս ամուսինը կուլ է գնացել մրրկածուփ ծովի ալիքներին, այնուամենայնիվ, շարունակում է սպասել, որովհետև սիրում է նրան ու չի ցանկանում ընդունել ակնհայտը, ապա Զոհրապի «այրին» որոշակիորեն վստահ է, որ լքված է ամուսնու կողմից։ Նա, սակայն, «տարօրինակ» կերպով շարունակում է սպասել՝ ըստ էության դառնալով «սպասման հիվանդ»։ Հայ ընտանիքի չգրված օրենքով՝ հայուհին զոհաբերում է անձնականը՝ հանուն շրջապատի, ավելի որոշակի՝ ամուսնու ծնողների բարեկեցության։

ՕԳՏԱԳՈՐԾՎԱԾ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

1․ Արփիարյան Ա., Արևմտահայ հայոց արդի գրականությունը, Երկեր, Եր․, 1987, «Սովետական գրող» հրատ․, 640 էջ։
2․ Զոհրապ Գ., Երկերի ժողովածու, հատ․ Ա, Եր․, 2001։
3․ Gosse, Edmund W., “Loti, Pierre.” In Encyclopædia Britannica, vol. 17, 11th edition, 1911.
4․ Loti, Pierre. “Pêcheur d’Islande”. Bouquineux.com. (Accessed 22.10.2023) http://www.bouquineux.com/index.php?telecharger=777&Loti-P%C3%AAcheur_d_Islande
5․Loti P., “An Iceland Fisherman”. Bookyards.com. (Accessed 15.08.2023) https://www.bookyards.com/en/author/page/1096/Loti-Pierre

Tessa Hofmann, Der Genozid an den indigenen Christen des Osmanischen Reiches: Armenier, Griechen, Syro-Aramäer/Assyrer/Chaldäer։ eine ausführliche Dokumentation mit drei Modulen von je neun Unterrichtseinheiten

«Քրիստոնեայ բնիկ ժողովուրդների ցեղասպանութիւնը Օսմանյան կայսրութեան մէջ. հայեր, յոյներ, սիրիացի-ա- րամէացիներ/ասորիներ/քաղդէացիներ»

Ժիրայր Ա. Քոչարեան (Բեռլին, Գերմանիա)

Որպէս ցեղասպանագէտ եւ իրաւապաշտպան Թեսսա Հոֆմանը հայտնի է Գերմանիայի սահմաններից էլ դուրս. 45 տարիների ընթացքում նա հրատարակել է բազում գրականութիւն՝ որպէս հեղինակ եւ խմբագիր հանդէս գալով բազմաթիվ երկրներում։
Թեսսա Հոֆմանի վերջին գիրքը՝ 381 էջանոց աշխատութիւնը ուղղուած է ընթերցողների երկու խմբի. մի կողմից՝ այն ծառայում է որպես մանրամասն փաստաթուղթ եւ ընդհանուր ներածութիւն օսմանցիների գործադրած ցեղասպանութեան ընթացքի եւ բաղադրիչների մասին։ Իր երկրորդ մասում աշխատութիւնը պարունակում է երեք մոդուլ՝ ընդգծելով յատկապէս դպրոցներում կամ մեծահասակների կրթութեան մէջ հայերի, յոյների եւ արամէացիների բնաջնջման պատմութեան ուսուցման առանձնայատկութիւնները, ինչպէս նաեւ նմանութիւնները։

Մհեր Ա. Հարությունյան

ՀՅ Դաշնակցության ու Հայաստանի Հանրապետության պատմության մեջ անջնջելի հետք թողած նշանավոր ազգային-պետական գործիչ Զաքար Յոլյանի՝ ժամանակի մամուլում լույս տեսած հոդվածներն ու հուշագրությունները տարիների ընթացքում հավաքվել ու մանրակրկիտ ծանոթագրություններով նորերս հրատարակվել են Աղասի Ազիզյանի և Աշոտ Սիմոնյանի կազմած ստվարածավալ գրքում:

Աննա Ջ․ Տոմեյան

Հարավային և Հյուսիսային Կորեան ունեն ընդհանուր ինքնութենա- կան և մշակութային ժառանգություն, որն արմատավորված է կորեացիների միասնական պատմության մեջ, որտեղ նրանք հանդես են գալիս որպես միասնական ազգ։ Չնայած 20-րդ դարի կեսերին տեղի ունեցած տարանջատ- մանը, այս ընդհանուր ժառանգությունը պահպանվում է որպես Հարավային և Հյուսիսային Կորեաների միջև խորը պատմական ու մշակութային կապի վկայություն։ Չնայած մշակութային ընդհանրություններին, տասնամյակների ըն- թացքում ազգի երկու հատվածներում քաղաքական ու գաղափարական տարբերությունները հանգեցրին տարբեր ինքնությունների մշակմանը, ինչ- պես նաև՝ յուրահատուկ սոցիալական, տնտեսական, քաղաքական ու կրթա- կան համակարգերի ստեղծմանը։

Հռիփսիմե Ա. Զաքարյան

Միջտեքստայնությունը, իր բազմաբնույթ դրսևորումներով հան- դերձ, բաժանվում է հեղինակային միջտեքստայնություն ու ընթերցողական միջտեքստայնություն տեսակների՝ դառնալով մեթոդաբանական այն մեկնակետը, որը թույլ է տալիս բացահայտել ստեղծագործություն-հեղինակ-ընթերցող փոխադարձ կապի առանձնահատկությունները: Հեղինակն ու ընթերցողն այն երկու տարաբևեռներն են, որոնց փոխ- հարաբերակցության արդյունքում ձևավորվում է տեքստի իմաստը: Այլ կերպ ասած՝ օբյեկտիվ-հեղինակային ու սուբյեկտիվ-ընթերցողական հակադրա- միասնությամբ է պայմանավորված տեքստի զարգացումը: