Category Archives: ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆ

ՀՅ ԴԱՇՆԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆՆ ԱՌԱՋԱՎՈՐԱՍԻԱԿԱՆ ԵՎ ԱՐԵՎԵԼԱԵՎՐՈՊԱԿԱՆ ԵՐԿՐՆԵՐԻ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԵՐՈՒՄ 19-ՐԴ ԴԱՐԻ ՎԵՐՋԵՐԻՆ – 20-ՐԴ ԴԱՐԻ ՍԿԶԲՆԵՐԻՆ – 2023-4

Մաս չորրորդ։ ՀՅԴ կապերն ու հարաբերությունները Ռուսաստանի հեղափոխական կուսակցությունների հետ Ռուսական առաջին հեղափոխության տարիներին (1905-1907 թթ.)

Գևորգ Ս. Խուդինյան

1904 թ. հունվարի 27-ին (փետրվարի 8-ին) Ճապոնիայի դեմ սկսված պատերազմում իրար հաջորդած ձախողումներն արդեն տարեվերջին ցարական ինքնակալությանը կանգներին ստորացուցիչ պարտության հեռանկարի առջև: Ուստի դրանից հետո Ռուսաստանում խորացող քաղաքական, տնտեսական ու ընկերային հակասությունները չէին կարող հաղթահարվել սովորական բարփոխումներով:

«ԱԶԳ-ԲԱՆԱԿ» ՀԱՅԵՑԱԿԱՐԳԻ ՍԱՂՄԵՐԸ «ՈՐՈԳԱՅԹ ՓԱՌԱՑ» ԱՇԽԱՏՈՒԹՅԱՆ ՄԵՋ – 2023-4

Սամվել Ա. Պողոսյան

Հայ քաղաքական, իրավական և փիլիսոփայական մտքի կարևոր հուշարձաններից է «Գիրք անուանեալ Որոգայթ փառաց» աշխատությունը, որը հրատարակվել է 18-րդ դարի վերջին Հնդկաստանի Մադրաս քաղաքում:

ՀԱՅՈՑ ԵԿԵՂԵՑՈՒ ՆՎԻՐԱՊԵՏԱԿԱՆ ԿԱՐԳԻ ՎԵՐԱԿԱՆԳՆՈՒՄԸ ԱՆԱՆԻԱ ՄՈԿԱՑՈՒ ՕՐՈՔ (943-965) – 2023-3

Վարդան Ա. Ալեքսանյան

Աբաս Բագրատունու (929-953) գահակալության երկրորդ շրջանում՝ 943 թվականից հետո, Բագրատունիները հետզհետե զորեղանում են՝ ձեռնամուխ լինելով Անիի կենտրոնական թագավորությանը հայկական իշխանությունների միավորմանը, որում առանցքային դեր էր վերապահված հայոց եկեղեցուն:

ՀՅ ԴԱՇՆԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆՆ ԱՌԱՋԱՎՈՐԱՍԻԱԿԱՆ ԵՎ ԱՐԵՎԵԼԱԵՎՐՈՊԱԿԱՆ ԵՐԿՐՆԵՐԻ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԵՐՈՒՄ 19-ՐԴ ԴԱՐԻ ՎԵՐՋԵՐԻՆ-20-ՐԴ ԴԱՐԻ ՍԿԶԲՆԵՐԻՆ – 2023-2

Մաս երրորդ։ ՀՅԴ կապերն ու հարաբերությունները Ռուսաստանի ընդդիմադիր և հեղափոխական կուսակցությունների հետ Ռուսական առաջին հեղափոխության նախօրեին (1901-1904 թթ.)

Գևորգ Ս. Խուդինյան

19-20-րդ դարերի սահմանագծին Ռուսաստանյան կայսրությունը վերածվել էր տնտեսական, ընկերային ու քաղաքական հակասությունների մի բարդ թնջուկի, որն աստիճանաբար հեղափոխական ցնցումների ներուժ էր կուտակում։

ԽԱՂԸ ԵՎ ԹԱՏԵՐԱՅՆՈՒԹՅՈՒՆԸ ԴԱՍԱԿԱՆ ԱԹԵՆՔՈՒՄ – 2023-2

(խաղընթացներ, դիմակներ և կերպարներ) (անգլերեն)

Ալբերտ Ա. Ստեփանյան

Դասական շրջանի Աթենքի տեղանքը, ընկերային կառույցը, վարչակարգն ու մտայնությունը կարգաբերված էին համաձայն մի սկզբունքի, որը հաճախ բանաձևվում է իբրև «միասնություն ըստ
տարասեռությունների»։ Սկզբունքն այս, ի մասնավորի, բացահայտվում էր քաղաքի չորս հիմնարար իմաստային բևեռներում՝ Արեոպագոս և Ակրոպոլիս, Ագորա և Դիոնիսական թատրոն։ Ընդսմին, առաջին զույգն արտահայտում էր ընկերային պահվածքի աստիճանակարգային և ծիսա-սրբազնային կոդը։ Այն ուներ ալգորիթմիկ-հրամայական բովանդակություն և բացառում էր զգացական և բանական արժեքների քննարկումն ու փաստարկումը։

ՊԵՏԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ԳԱՂԱՓԱՐԻ ՀՈԼՈՎՈՒՅԹՆ ԱՐԵՎՄՏԱՀԱՅ ԻՐԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ՄԵՋ – 2023-1

Ազգային սահմանադրության վավերացման 160-ամյակի առթիվ

Արարատ Մ. Հակոբյան

Արևմտահայոց Ազգային սահմանադրության ընդունման ներքին ազդակը Օսմանյան կայսրության ռազմաքաղաքական ու տնտեսական բարդ իրավիճակն էր և հայության հասարակական կյանքի աշխուժացումը, իսկ արտաքին ազդակը՝ եվրոպական տերությունների ավելի ու ավելի ընդլայնվող ռազմաքաղաքական և տնտեսական ներթափանցումը, ինչը ստիպեց Բարձր Դռանը գնալ ոչ մահմեդական ազգերի կառավարչական, կրթալուսավորական, ազգային-մշակութային կյանքի կանոնադրական չափավոր կարգավորումների:

ԽՈՐՀՐԴԱՅԻՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ 1920-1922 ԹԹ. «ԱՆԿԱԽՈՒԹՅԱՆ» ՄԱՍԻՆ – 2022-4

ԽՍՀՄ կազմավորման 100-ամյակի առթիվ

Արարատ Մ. Հակոբյան

2022 թ. դեկտեմբերի 30-ին լրանում է ԽՍՀՄ կազմավորման
100-ամյակը, որն այդ իրադարձությանը մինչ օրս տրված տարբեր և
հաճախ իրարամերժ գնահատականների ու արժևորումների ամփոփման պահն է: Այս համատեքստում կարևոր է հանգուցալուծել
մեզանում շարունակվող բանավեճը Հայաստանի անկախության
կորստյան ժամկետների շուրջ։ Խորհրդային և անգամ հետխորհրդային հայ պատմագրության մեջ պահպանվում է այն համոզումը, որ
Հայաստանի առաջին հանրապետության անկումից հետո՝ մինչև 1922
թ. դեկտեմբերի 30-ին ԽՍՀՄ կազմի մեջ մտնելը, Հայաստանն անկախ երկիր է եղել։ 

 

 

 

ՀՅ ԴԱՇՆԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆՆ ԱՌԱՋԱՎՈՐԱՍԻԱԿԱՆ ԵՎ ԱՐԵՎԵԼԱԵՎՐՈՊԱԿԱՆ ԵՐԿՐՆԵՐԻ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԵՐՈՒՄ 19-ՐԴ ԴԱՐԻ ՎԵՐՋԵՐԻՆ-20-ՐԴ ԴԱՐԻ ՍԿԶԲՆԵՐԻՆ – 2022-4

Մաս երկրորդ։ ՀՅԴ եվրոպական քարոզչությունը և «Pro Arménia»-ի ծնունդը

Գևորգ Ս. Խուդինյան

1895 թ. մայիսի 11-ին մեծ տերությունների ընդունած բարենորոգումների ծրագրի արթնացրած հույսերի ու դրանց հաջորդած 1895-1896 թթ. դաժան կոտորածների առաջ բերած հուսալքության մթնոլորտում ՀՅ Դաշնակցության Կովկասի, Ռուսաստանի ու Պարսկաստանի մարմինների 1896 և 1897 թթ., այսպես կոչված, տարեկան ընդհանուր ժողովներում
աստիճանաբար ուրվագծվեց, իսկ փոքր-ինչ ուշ՝ 1898 թ. գարնանը տեղի ունեցած երկրորդ ընդհանուր ժողովում վերջնականապես ձևակերպվեց ՀՅԴ եվրոպական քարոզչության
քաղաքական ծրագիրը։ Դրա իրականացման գործիքակազմի ընտրության խնդիրը սկզբում դիտարկվում էր «Դրոշակի» խմբագրությունն ընդարձակելու և այն «Դաշնակցութեան արտասահմանեան ներկայացուցիչ-բիւրօ»-ն դարձնելու սահմանափակ առաջադրանքի տիրույթում։

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԱՆԿԱԽՈՒԹՅԱՆ ԳԱՂԱՓԱՐԸ ՀՆՉԱԿՅԱՆՆԵՐԻ ԾՐԱԳՐԱՅԻՆ ՓԱՍՏԱԹՂԹԵՐՈՒՄ (1888-1915 ԹԹ.) – 2022-3

Աշոտ Ա. Մելքոնյան

19-րդ դ. վերջին տասնամյակներին Օսմանյան կայսրության դժնդակ տիրապետության տակ գտնվող արևմտահայության վիճակի հետագա վատթարացման և Հայկական հարցի միջազգայնացման պայմաններում նոր թափ է ստանում հայ ազգային-ազատագրական պայքարը։ 1870-1880-ական թթ. ինչպես Արևելյան Հայաստանում և Ռուսական կայսրության այլ տարածքներում, այնպես էլ օսմանյան տիրապետության տակ գտնվող Արևմտյան Հայաստանում ստեղծվում են բազմաթիվ ազատագրական կազմակերպություններ ու խմբակներ, որոնք պայքար են ծավալում հայ ժողովրդի ազատա[1]գրության համար։

ՏԻԳՐԱՆ ՄԵԾԻ ԱՆՁԻ ԵՎ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ԳՆԱՀԱՏԱԿԱՆԻ ՇՈՒՐՋ – 2022-3

Ք. ա. 68 թ. Արածանիի ճակատամարտում Հայաստանի հաղթանակի 2080-ամյակի առթիվ

Ռուբեն Լ. Մանասերյան

Պատմական մեծ անհատի գործունեության ուսումնասիրությունն ու գնահատումը մեծապես նպաստում են ժողովրդի (էթնոսի) պատմական գիտակցության ձևավորմանը, ինչը լեզվամշակութային ու հոգևոր-կրոնական արժեհամակարգերի հետ կազմում է նրա ազգային ինքնագիտակցությունը: